Zbekiston xalqaro akademiyasi islomshunoslik fakulteti

Behistun yozuvlari. Bu kitob Doro I davrida Kirmanshoh va Hamadan shahri o‘rtasidagi yo`lda baland qoyatoshda qadimgi fors, elam va akkad tillarida bitilgan. Yozuvda shoh Doro I xabar qiladi: ―Men — Doro, ulug` podsho, shahanshoh, mamlakatlar podshosi, Vishtasp o`g`li, Arshan nevarasi, ahamoniy.
Axuramazda irodasi bilan quyidagi davlatlarni qo`limga kiritib, ularning podshosi bo`ldim: Fors, Elam, Bobil, Ossuriya, Arabiston, Misr, Lidiya, Moniya, Armaniston, Kappadokiya, Parfiya, Drang`iyona, Arya, Xorazm, Baqtriya, So`g`diyona, Gandxara, Saka, Sattagadiya, Araxoziya, Makka. Hammasi bo`lib 23 davlat‖. Shoh Doro I davom etib, ―Men Bobilda bo`lganimda, quyidagi davlatlar mendan ajralib chiqib ketganlar: Fors, Elam, Midiya, Ossuriya, Misr, Parfiya, Marg`iyona, Sattagodiya, Saka‖. Behistun yozuvida yana quyidagi xabarlarni o`qiymiz: ―Marg`iyona nomli davlat mendan ajralib chiqib ketdi. Marg`iyonalik Frada ismli bir odam o`zini viloyatning hokimi deb e`lon qildi. Keyin men, Baqtriya satrapi, bo`ysunuvchi odamim fors Dadarshishni chaqirib, unga gapirdim:
―Menga bo`ysunmaganlarni tor-mor qilish kerak‖, Dadarshish qo`shinlari bilan otlanib, marg‘iyonaliklar bilan jang qildi. Axuramazda menga yordam ko`rsatdi. Axuramazda irodasi bilan mening qo`shinlarim qo`zg`olonchilarni butunlay mag`lubiyatga uchratdi... Mana mening Marg`iyonada qilganlarim‖. Podsho Doro I yana o`z yutuqlari haqida so`zlashni davom ettirib, deydiki: ―Bundan so‘ng men saklarga qarshi ular yurtiga bostirib bordim, ularning o`zlar cho`qqi qalpoq kiyib yuradilar. Men daryoga yetib keldim. Ularning sardori Skunxa ismli odamni tutib, mening huzurimga keltirdilar. Men o`z xohishim bilan saklar yurtiga yangi bosh tayin qildim. Shundan so`ng mamlakat mening qo`l ostimga o`tdi‖.