Ўзбекистон республикасиолий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро давлат университети

 
 
 
 
1
Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч. – Т. 2011. – (50-бет). 

---

5 
ЖАЛОЛИДДИН РУМИЙ МАЪНАВИЙ 
МЕРОСИНИНГ ПЕДАГОГИК КОНЦЕПЦИЯСИ 
Жалолиддин Румий маънавий-ахлоқий тарбияга оид 
қарашларидан фойдаланишнинг педагогик моҳияти маънавий-
ахлоқий тарбия мазмунини сифат жиҳатидан бойитишда катта 
аҳамият касб этади. Чунки, алломанинг чуқур маънавий мантиққа 
эга қарашлари тасаввуф, сўфийлик таълимотининг шахсни 
маънавий-ахлоқий тарбиялаш мезонлари асосида қурилган. Шоир 
ўзининг биргина “Хом эдим, пишдим, ёндим” фикри орқали 
ўзига хос фалсафий-ирфоний таълимотни яратишга эришди ва 
ҳаёти давомида айни шу таълимот замирида шахснинг 
шаклланиши, ривожланиши
ва 
камолоти
ни тадқиқ қилиб 
ўтади. Алломанинг фикрича, ҳар бир туғилган гўдак сирли 
мавжудод сифатида шахс бўлиб шаклланади. Инсон камолоти 
унинг шахс сифатидаги хусусиятларининг такомиллашуви 
ҳосилидир. Аллома таълимотида шахснинг шаклланиши ва 
тузилиши қуйидаги кўринишларда намоён бўлади: 
1-
 
жадвал: Шахс 
№ 
Шаклланиши 
Тузилиши 
1. 
Миқдор
Тан, ақл 
2. 
Сифат 
Руҳ, қалб
Ҳар бир индивид оламда шахс сифатида турлича намоён 
бўлади. Ҳар бир шахс ўзининг хусусияти, қизиқиши, қобилияти, 
ақлий ривожланганлик даражаси, эҳтиёжи, меҳнатга муносабати 
билан бошқалардан фарқланади. Булар шахснинг ўзига хос 
хусусиятлари бўлиб, мазкур хусусиятлар ривожланиб, маълум 
бир босқичга етганда, у камол топган шахс сифатида намоён 
бўлади. Демак, шахс ижтимоий муносабатлар жараёнида қарор 
топадиган, миқдор ва сифат жиҳатидан ўзгаришлар жараёнидир. 
Шахснинг шаклланишида шахсий хислат ва сифатнинг 
ривожланиб, тараққий этиб бориши муҳим ўрин тутади. Шахс 
сифатларини тўғри аниқлаш учун турли муносабатлар жараёнида 
уни ўрганиш мақсадга мувофиқдир. Аллома қарашларида 
муносабат жараёнлари шахс шаклланишига таъсир кўрсатувчи 

---

6