Ўзбекистон республикасида таълим

Янгилик турлари (В.А.Сластенин, Л.С.Подимова) 
 
№ 
Янгилик тури 
Янгиликнинг характерли хусусияти 
I. 
Абсолют
янгилик 
Номаълум бўлган «янгилик», унга ўхшаши бўлмаган 
II. 
Нисбатан янги: 
1) хусусий 
Замонавийлаштириш нуқтаи назаридан айрим элементлар 
янгиланади 
2) шартли 
Аввалдан маълум элементлар орасидаги боғланишларни 
ўзгартириш асосида мураккаб ва ривожлантирувчи ўзгаришлар 
келиб чиқади 
3) жойли 
Бошқа соҳаларда қўлланилган янгиликни аниқ вазиятларга татбиқ 
этиш; ноёблиги, умумлаштириш даражасига кўра бошқа 
янгиликни келтириб чиқаради 
III. Псевдо янгилик 
Яхшироқ эмас бошқачароқ бўлишига интилиш 
IV. Субъектив 
янгилик 
Субъект учун янги. Бошқаларга маълум, лекин алоҳида олинган 
инсон, жамоа ёки жамият учун янги предмет ёки ҳодиса 
Н.В.Бордовская ва Н.В.Реанлар мактаблар ҳамда олий ўқув юртларидаги 
янгиликларни таснифлаганлар (4-жадвал) [5].
4-жадвал 
Таълим соҳасидаги янгиликлар
 
№ 
Тасниф белгилари 
Янгиликлар турлари 
1.
Таълим жараёнининг 
у ёки бу қисмига 
мослигига кўра 
-таълим мақсади ва мазмунида; 
-педагогик жараённинг метод, восита, услуб, 
технологияларида 
-таълим-тарбияни ташкил этиш шакл ва йўлларида 
-маъмурият, ўқитувчилар, ўқувчилар фаолиятида
2. 
Янгиликнинг 
инновацион 
имкониятлари 
-дастур, ўқув режа в.б.ни такомиллаштириш, ўзгартириш 
билан боғлиқ бўлган олдиндан қабул қилинган ва маълум 
бўлганларни замонавийлаштириш 
-комбинатор янгиликлар 
-радикал ўзгаришлар 
3. 
Ўзидан олдингиси 
билан алоқасига кўра 
-ўрнини алмаштирувчи 
-бекор қилувчи 
-эскини такомиллаштирувчи 
4. 
Янгилик миқёси 
-локал ва айрим, мактаб ёки ОЎЮдаги бир-бири билан боғлиқ 
бўлмаган 
-комплекс, бир-бири билан ўзаро боғлиқ ўзгаришлар; 
-тизимли, таълим тизими сифатида мактаб ёки ОЎЮни 
қамраб олган янгилик
«Педагогик янгилик» тушунчасини Р.Н.Юсуфбекова: «Педагогик 
воқеликни ўзгартиришнинг мумкин бўлган шундай мазмуни-ки, у олдиндан 
маълум бўлмаган, аввал учрамаган таълим-тарбия назарияси ва амалиётини 
ривожлантирувчи ҳолат, натижага олиб келади», - деб таърифлайди. Илмий 
педагогик адабиётлар таҳлили олимлар томонидан янгилик қандайдир аниқ бир 
белгиси бўйича таснифланишини кўрсатди.

---

130