Ўzbekiston respublikasi

2. Kuchli qo’zqatuvchining ta'siri ostida ham sezgilar zaiflashadi. Masalan, qo’lni muzdek suvga tutib turgan paytda, sovuq qo’zqatuvchi ta'siri bilan yuzaga kelagn sezgining intensivligi pasayadi. qoronqiroq xonadan juda yoruq joyga kirib qolsak, biz avval boshqa yoruqlikdan "ko’r" bo’lib qolib, atrofimizdagi narsalarni ajrata olmaymiz. Ma'lum fursat o’tgandan so’ng, ko’rish analizatorlarning sezgirligi keskin sur'atda pasayadi va biz mo’'tadil ko’rish imkoniyatiga ega bo’lamiz. Ko’rish sezgirligining intensiv yoruqlik qo’zqatuvchisi bilan ta'sir qilganda pasayishdan iborat shodisani yoruqlik adaptasiyasi deb yuritiladi.

Ko’rib o’tilgan ikki turdagi adaptasiyani ko’pincha psixologiya fanida negativ adaptasiya deb ataladi. Chunki, shar ikkala adaptasiya natijasida ham analizatorlarning sezgirligi keskin pasayadi.

3.Sezgirlikni, kuchsiz qo’zqatuvchi ta'siri ostida sodir bo’ladigan, ortib borishini ham adaptasiya deb atash an'anaga aylanib qolgan.

Aksariyat sezgi turlariga xos bo’lgan adaptasiyaning mazkur tuuri pozitiv adaptasiya deyiladi.

Qorongilik adaptasiyasida ko’rish sezgirligi ortadi. Sokinlikka nisbatan adaptasiya eshitish adaptasiyasi zamirida yuzaga keladi. Masalan, sovuq suvda (sovuq yegan) qo’l - bir sharorat - issiqday ; issiq suvda qo’l sovuq suvda o’zgarmaganday tuyuladi. Sharorat sezish bilan boqliq bo’lgan pozitiv adaptasiyalar yuqoridagi xususiyatlarga ega.

Tibbiyot psixollgiyasida negativ oqriq adaptasiyasining mavjudligi to’qrisidagi gipoteza (ukolga, ignaga, issiq nurlanishga nisbatan) ham shukm surishi ta'kidlanib o’tildi.

Adaptasiyani shosil bo’lish xususiyatlari to’qrisida ma'lumot: a) taktil (teri) adaptasiya juda tez shosil bo’ladi; b) ko’z adaptasiyasi bir necha minut; v) shid va ta'm adaptasiyalari undan ham uzunroq vaqt talab qiladi.