Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги ўзбекистон республикаси

Пўлат ишлаб чиқариш. Пўлат олишда қайта ишланган чўяндан ташқари пўлат парчалари, ферро эритмалар, темир рудаси ва флюслар ҳам ишлатилади. Пўлат конвертор, мартен ёки электр ўчоқларида олинади.
Конвертор усулга кўра ўчоқдаги эриган чўянни бойитилган кислородли ҳаво билан тозаланади. Конвертор ўчоғи ноксимон шаклда бўлиб ўз ўқи атрофида горизонтал холатда айланади. Суюқ чўянни конверторга қуйишда у қия холатда бўлади, кейин тик холатга келтирилиб ўчоқнинг қуйи қисмидан ҳаво ёки кислород юборилади.
Мартен усулда пўлат олиш учун ўчоқ олов билан қиздирилиб қайта ишланган чўян, пўлат парчалари ва флюс эритилади.
Энг юқори сифатли пўлат олишда кислород-конвертор усули кенг ишлатилади. Бу усулга кўра, кислород суюқ чўяннинг устки қисмидан пуфланади ва пўлатнинг сифатли бўлишлигини таъминлайди.
Пўлатни электр токи билан эритиб олиш усулида чўян аралашмасининг оксидланиши тезлашади ҳамда уни чала оксидланишини олдини олишда ишлатилади.
Хозирги вақтдаги пўлат эритувчи электр ўчоқлари ёйли ва индукцион хилларга бўлинади. Эриган пўлат одатда темир қолипларга оддий қўйма усулда тўлғазилади. Кўпгина темир заводларида суюқ пўлатни қолипларга узлуксиз қуйиш усули ишлатилмоқда. Бу усул пўлатни совиши жараёнида олдиндан кристалланишга имкон туғдиради. Суюқ пўлат қолипларга узлуксиз қуйилганда иш унуми бирмунча ошади, сифати яхшиланади ва ҳ.к.
Чўян хиллари. Оқ чўян - таркибида углерод цементит ҳолатда тўла бириккан бўлади. Жуда қаттиқ, мўрт ва уни қайта ишлаб (кесиш, пайвандлаш ва ҳ.к.) бўлмайди. Асосан, пўлат олишда ишлатилади.
Кулранг чўян - ундаги углерод (2,4-3,8%) қайшқоқ шаклда эркин ҳолатда бўлади. Углерод кўп бўлса (3,8% дан) уни механик хоссаси ёмонлашади. Занглашга чидамли, қолипга қуйилиши осон, арзон ҳамда ўтга чидамли. Конструкция элементлари, таянч қисмлар сифатида ишлатилади.
Осон боғланувчан чўян - оқ чўянни узоқ вақт юқори ҳароратда қиздириб олинади. Маркаси КЧ350-10 бўлса: КЧ - ковкий чугун; 300 – чўзилишдаги мустаҳкамлиги, кг/см² да; 10 чўзилиши, %да.