Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

 
Ўзбекистон республикасида аҳоли жойлашиши схемаси 
Шаҳарлар тармоғининг ривожланиши республиканинг фақатгина саноати 
ривожланган туманларида, шунингдек, қишлоқ жойларида ҳам кичик 
даражадаги аҳоли жойларини юқорироғига ўтиши орқали, қишлоқ жойларни 
шаҳарлар ёки шаҳар типидаги посёлкаларга айланиши орқали ҳам юз берди. 
Республика шаҳарлари сонининг тез ўсишига улардаги аҳоли сони минимал 
фоизининг 10 мингдан 7 мингга камайтирилганининг ҳам натижаси бўлди. 
Янги шаҳарлар пайдо бўлиши асосан қишлоқ жойларни, авваламбор туман 
марказларини ўзгартириш ҳисобига бўлди. Бундай ўзгаришларнинг катта 
шаҳарлар тармоғини ривожлантиришдаги ижобий аҳамиятини қайд этган 
ҳолда, таъкидлаш керакки, бунда тегишли шаҳар ташкилий асос 
шаклланишига, шаҳар аҳолисига маданий-маиший хизмат кўрсатиш 
даражасини оширишга етарли даражада аҳамият берилмади. Бу «шаҳар ҳаёт 
тарзи» нинг янада кенгроқ ёйилишига, хозирги замон урбанизатсиясининг 
асосий масалаларидан бирини ечишга ёрдам берган бўларди.
 
 

---

Ўзбекистон республикасида аҳоли жойлашиши схемаси.
Шаҳар ва қишлоқ аҳолиси зичлиги. 
Урбанизация фақатгина шаҳар ва шаҳарчаларнинг умумий сони билан 
эмас, балки кўпроқ шаҳарлар агломерациясининг ривожланганлиги билан 
белгиланади. Ўзбекистонда 2008 й. маълумотига кўра 17 та йирик шаҳар бор. 
Улар орасида Тошкент шаҳри кескин ажралиб туради. Аҳолисининг сони 2128 
мингдан ортиқ бўлган пойтахт шаҳарнинг республикадаги урбанизация 
жараёнига бўлган таъсири бениҳоя катта. Шу тарзда Ўзбекистонда урбанизация 
жараёни Тошкент шаҳри, катта ва ўрта шаҳарларга боғлиқҳолда амалга 
ошмоқда. Йирик шаҳарлар негизида шаҳарларнинг мураккаб ҳудудий тизими 
шаҳар агломерациялари вужудга келган бўлиб, улар урбанизация 
ривожланишининг муҳим кўрсаткичи сифатида хизмат қилади. Масалан, 
Тошкент агломерацияси 30 га яқин шаҳар ва шаҳарчаларни бирлаштиради. 
Шунингдек, ФарғонаМарғилон, Самарқанд, Наманган, Бухоро, Андижон, ва б. 
агломерациялар ҳам ривожланиб бормокда. 

---