Ўзбекистон республикаси транспорт вазирлиги тошкент давлат трапспорт университети

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ТРАНСПОРТ ВАЗИРЛИГИ
ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ТРАПСПОРТ УНИВЕРСИТЕТИ

Авиация транспорти мухандислиги факультети

“Авиация инжиниринги” кафедраси


Учувчмсиз Учиш аппаратлари аэродинамикаси ва парвоз динамикаси фанидан
амалий машғулотлар

Бажарди. АЕМ-3 гурух талабаси _______________
Қабул қилди: ______________________
Тошкент – 2022

1-Амалий машғулот

Мавзу: Суюқликни ва газни илгарлама ҳаракати. Ток чизиғи тенгламаси

Суюқлик ва газларнинг ҳаракатини ва уларнинг оқиб ўтувчи жисмлар билан ўзаро таъсирини ўрганиш учун яхлит муҳит гипотезаси ва тескари ҳаракат принципи қўлланилади.
Яхлит муҳит гипотезаси. Суюқлик ва газларнинг ҳаракати қонуниятларини ўрганишда оқувчан муҳитни унинг молекуляр тузилишини инобатга олмасдан яхлит муҳит деб фараз қиламиз. Бундай қараш суюқлик ва газларнинг ҳарактини тадқиқ қилишда сезиларли енгилликка олиб келади. Чунки бунда молекулаларнинг тартибсиз ҳаракати ўрнига тартибли ҳаракати ўрганилади.
Тескари ҳаракат принципи аэродинамикада кенг қўлланилади. Бундай принципда ҳаракатсиз жисмга нисбатан суюқ ёки газ муҳити ҳаракати кўрилади, бунда тескари ҳаракат ва тўғри ҳаракат тезлиги бир хил бўлиши керак. Бу принцип аэродинамик қувурларда жисмлардан ҳаво оқиб ўтишини физик моделлаштиришда ишлатилади.
Суюқлик ва газларнинг ўрнатилган ва ўрнатилмаган оқими.
Бўшлиқнинг ҳоҳлаган нуқтасида суюқлик (газлар)нинг босими Р, ҳарорати T, зичлиги ρ, тезлиги V вақт бўйича ўзгармаса бундай оқим ўрнатилган оқим дейилади.
Идеал суюқлик. Агар суюқлик (газ)да қовушқоқлик нолга тенг бўлса (μ=0, ν=0), идеал суюқлик (газ) дейилади.
Суюқлик ва газларнинг ҳаракатинин ўрганишнинг икки усули: Лагранж усули, Эйлер усули.
Лагранж усули: суюқлик ёки газнинг ҳар бир заррасининг ҳаракати қаралади. Бунда маълум бир вақт ичида ҳар бир заррача 1-расмдаги каби траекторияни тасвирлайди ва ўзининг координаталари билан берилади:

бу ерда a, b, c – суюқлик заррачаси параметрлари; t – вақт.

1-расм. Лагранж усули