Zbekiston respublikasi tashqi ishlar vazirligi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

2.2.O’zbekiston Respublikasi valyuta siyosatining hozirgi holati va
taraqqiyot istiqbollari
O’tgan asrning oxirgi yillaridan boshlab, valyuta siyosatini erkinlashtirish
iqtisodiy siyosatning asosiy yo’nalishlaridan biriga aylandi. Mamlakatimizda
murakkablashgan iqtisodiy holatni hisobga olgan holda milliy valyuta
konvertatsiyasiga erishish mamlakatni xalqaro mehnat taqsimotida yanada faolroq
ishtirok etishiga zamin yaratdi. Bundan tashqari, to’g’ridan-to’g’ri investitsiyalar
o’sdi, eksport va import rag’batlantirildi, jahon xo’jaligiga milliy iqtisodiyotning
integratsiyalashuvi tezlashdi, nihoyat, iqtisodiy o’sish va xalq farovonligi oshdi.
2006 yilning 9 oyi mobaynida, O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki
tomonidan amalga oshirilgan valyuta siyosati bir muncha qattiq pul – kredit
siyosatini o’tkazish va monetar omillarning inflyatsiyaga ta’sirini pasaytirish orqali
milliy valyutaning xarid qilish qobiliyatini mustahkamlashga yo’naltirildi. Natijada
tahlil qilinayotgan davrda iste’mol narxlari o’sishi(inflyatsiya darajasi) istiqbol
ko’rsatkichlaridan oshmadi va 3.7 % ni tashkil etdi.
Kuzatilayotgan iste’mol narxlari dinamikasi va kutilayotgan inflyatsiya
tendensiyalaridan kelib chiqqan holda O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki
2006 yil 15 iyuldan e’tiboran qayta moliyalashtirish stavkasini 16 %dan 14
%gacha pasaytirdi. Inflyatsiyaning past darajasini saqlab turilishi va Markaziy
bankning qayta moliyalashtirish stavkasining pasaytirilishi milliy valyuta –
so’mning barqarorligini yanada mustahkamlanayotganligidan dalolat beruvchi
ko’rsatkichlardir.
2006 yilning 9 oyi mobaynida Markaziy bank tomonidan ichki valyuta
bozorining barqaror faoliyat ko’rsatishini ta’minlash bo’yicha chora – tadbirlar
amalga oshirib borildi. Ko’rilayotgan davrda 25 ta vakolatli banklar chet
valyutasida operatsiyalarni amalga oshirish huquqini beruvchi O’zbekiston
Respublikasi Markaziy bankining litsenziyasiga ega bo’lgan.
2006 yilning 9 oyi mobaynida so’mning AQSh dollariga nisbatan nominal
ayirboshlash kursi 4,2 %ga, 2005 yilning mos davriga nisbatan esa 7,9 %ga
devalvatsiyalandi. Naqd xorijiy valyutaning ayirboshlash kursi 3,4 %ga, 2005 yil 9
oyi natijalariga nisbatan 7,2 %ga pasaydi. Naqd xorijiy valyuta ayirboshlash
kursining devalvatsiyalanish sur’atlari nominal ayirboshlash kursining
devalvatsiyalanish sur’atlariga nisbatan bir muncha yuqori bo’lishi ayirboshlash
kursining mavsumiy o’zgarishlari bilan bog’liqdir.