Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

Ташқи савдода қатнашадиган товарлар
– турли ҳил мамлакатлар 
ўртасида кўчиб ўтиш қобилиятига эга маҳсулотлар. 
Ташқи савдода қатнашмайдиган товарлар
– ишлаб чиқилган 
мамлакатда истеъмол қилинадиган маҳсулотлар. 
Ташқи савдода қатнашмайдиган маҳсулотлар қаторига қурилиш 
материалларининг кўп қисми ҳамда хизматларнинг кўп турлари киради: 
таълим, соғлиқни сақлаш, коммунал хизматлар, турар жойни арендаси ва ҳ.қ.
Халқаро савдода қатнашадиган ва қатнашмайдиган товарлар 
ўртасидаги асосий фарқлар қуйидагича: 

сотиладиган товарларнинг нархлари жаҳон бозоридаги таклиф ва талаб 
тенглиги билан аниқланади. Сотилмайдиган товарларнинг нархлари 

---

12 
миллий бозордаги талаб ва таклиф тенглиги билан аниқланади. Ушбу 
маҳсулотларни 
бошқа 
мамлакатлардаги 
нархларининг 
ўзгариши 
аҳамиятга эга эмас.

сотиладиган товарларнинг ички талаб ва таклифи мувозанатини 
таъминлаш сотилмайдиган товарларга нисбатан муҳим эмас, чунки ички 
талабнинг етишмаслиги чет элдаги талаб ошиши орқали, ички таклифнинг 
етишмаслиги эса чет эл маҳсулотларини етказиб беришнинг кўпайиши 
орқали компенсация қилиниши мумкин. Сотилмайдиган маҳсулотлар 
учун ички талаб ва таклиф мувозанатини ушлаб туриш ўта муҳим деб 
ҳисобланади. Унинг бузилиши салбий ижтимоий-иқтисодий оқибатларга 
олиб келиши мумкин.

Сотиладиган товарлар нархларининг даражаси ва динамикаси бошқа 
мамлакатлардаги ушбу маҳсулотларга бўлган нархлар динамикасига 
ўхшаш бўлади. Сотилмайдиган товарларнинг ички нархлари уларнинг 
бошқа мамлакатлардаги нархларидан кескин фарқ бўлиши мумкин ва 
уларнинг ўзгариши чет элдаги маҳсулотларнинг нархлари ўзгаришига 
олиб келмаслиги мумкин.
Товарни халқаро савдода қатнашиш қобилияти транспорт ҳаражатлари 
ва савдо тўсиқлари мавжудлигига боғлиқ. Агар товарнинг нархи унинг 
оғирлиги бирлигига нисбатан юқори бўлса, ушбу товар доим сотиладиган деб 
ҳисобланади (масалан, олтин).