Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

w/r 
Pc/Pf 
G 
H 
I 
F 
E 
D 
A 
B 
C 

---

55 
4. Хекшер-Олин моделининг эмпирик текшириш. Леоньтев 
парадокси. 
Кўп эмпирик тестларнинг натижалари Херкшер-Олин назариясини ҳам 
тасдиқлаган, ҳам тасдиқламаган. Хекшер-Олин назариясини тасдиқламаган 
энг таниқли тадқиқот 1953 йилда америкалик рус олим Василий Леонтьев 
томонидан бажарилган.
Леонтьев бир нечта эмпирик тест орқали Хекшер-Олин шартлари 
амалиётда бажарилмаётганлигини кўрсатди. Иккинчи жаҳон урушидан кейин 
АҚШ капиталга бой, иш ҳақи даражаси юқори давлатлардан бири 
ҳисобланган. Демак, АҚШ ишлаб чиқаришда капитални кўп талаб қиладиган 
маҳсулотларни экспорт килишлиги керак эди. Ушбу гипотезани тасдиқлаш 
учун Леонтев 1 млн. долл. қийматли экспорт маҳсулотларини ва 1 млн. долл. 
қийматли импорт билан рақобатлашувчи маҳсулотларни ишлаб чиқариш 
учун қанча капитал ва иш кучи кераклигини ҳисоблаб чиқди.
У бир америкалик импорт бирлигини ишлаб чиқариш учун керакли 
капитал ва меҳнат тақсимини (K/L)im бир америкалик экспорт бирлигини 
ишлаб чиқариш учун керакли капитал ва меҳнат тақсимини (K/L)ex 
таққослаган. Мамлакат капиталга бой ҳисобланади, агар (K/L)im < (K/L)ех. 
Мамлакат меҳнатга бой ҳисобланади, агар (K/L)im > (K/L)ex.
Тадқиқот натижалари шуни кўрсатдики, америкалик импортини ишлаб 
чиқариш учун капитал ҳаражатларининг меҳнат ҳаражатларига нисбати уни 
экспортини ишлаб чиқаришга сарфланадиган ушбу ҳаражатларнинг 
нисбатидан 30% юқорироқ экан. Бу эса, АҚШ нисбатан меҳнатга бой давлат 
деганидир. 
Леонтьев
парадокси 
– Хекшер-Олин назарияси амалиётда 
тасдиқланмайди: меҳнатга бой мамлакатлар ишлаб чиқаришда кўпроқ 
капитални талаб қиладиган маҳсулотларни экспорт қиладилар, капиталга бой 
мамлакатлар ишлаб чиқаришда кўпроқ меҳнат талаб қиладиган 
маҳсулотларни экспорт қиладилар.

---

56