Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

Саволлар: 
1. Тарифнинг оптимал даражаси деганда нима тушинилади ва у қандай 
хусусиятларга эга?
2. Кичик иқтисодиѐт шароитида тарифнинг оптимал даражаси нимага тенг 
бўлади? 
3. Ёш соҳаларни ҳимоя қилиш зарурияти ҳақидаги далилни тушунтириб 
беринг. Унинг камчиликлари нимадан иборат? 
4. Импорт бож тарифи киритилишини асослаш учун қандай бошқа далиллар 
келтирилади? 
5. Импорт бож тарифига қарши қандай далиллар ишлатилади? 

---

131 
2.3. ТАШҚИ САВДО СИЁСАТИДА МИҚДОРИЙ ЧЕКЛАШ 
УСУЛЛАРИ 
 
1. 
Импорт квоталарининг мазмуни ва уларнинг иқтисодий 
оқибатлари. 
2. 
Эркин рақобат шароитида импорт квота ва импорт тариф 
киритилишининг қиѐсий таҳлили. 
3. 
Монополия шароитида импорт квотаси ва импорт тариф 
киритилишининг қиѐсий таҳлили. 
4. 
Экспорт ва импортни лицензиялаш. 
5. 
Экспортни ихтиѐрий чеклаш ва унинг иқтисодий оқибатлари. 
6. 
Эмбарго ва унинг иқтисодий оқибатлари. 
1. Импорт 
квоталарининг мазмуни ва уларнинг иқтисодий 
оқибатлари 
Миқдорий чекловлар
– экспорт ѐки импорт қилишга рухсат берилган 
маҳсулотлар миқдорини ва номенклатурасини аниқлайдиган, савдо 
айланмасини давлат томонидан бошқаришнинг маъмурий шакли. 
Миқдорий чеклашларга квоталаш, лицензиялаш ва экспортни ихтиѐрий 
чеклаш киради.
Миқдорий чекловларнинг энг кенг тарқалган шакли квота ҳисобланади.
Квота 
– маълум бир миқдорга ѐки қийматга ва маълум бир вақт давомида 
маҳсулот экспортини ѐки импортини миқдорий чеклаш усули.
Квота ишлатилишининг сабаблари: 
1. 
Импорт квотаси импорт ўрнатилган даражадан ошмаслигига 
кафолат беради.
2. 
Квоталар ҳукуматга иқтисодий сиѐсатни олиб боришда кўпроқ 
имкониятлар яратади, чунки тариф ставкаларини кўтариш халқаро келишувлар 
орқали амалга оширилади.

---

132 
3. 
Квота доирасида импорт қилиш ҳуқуқини берадиган лицензияларни 
тақсимлаш орқали ҳукумат алоҳида олинган корхоналарни қўллаб қувватлаши 
мумкин.
4. 
Кичик иқтисодиѐт шароитида эркин савдо ҳолатида маҳсулот
Pw = 6 жаҳон нархи бўйича импорт қилинади (2.8 - расм). Ушбу нарх бўйича 
ички ишлаб чиқариш ҳажми Q1 = 1, ички талаб ҳажми Q4 = 7, импорт ҳажми 
эса Q4Q1 = 6. Импорт квотаси киритилишидан сўнг, маҳсулотнинг ички нархи 
Pq=7 гача кўтарилиб, унинг ички ишлаб чиқариш ҳажми Q2 = 3гача кўпаяди, 
ички талаб ҳажми Q3 = 5 гача камаяди, импорт ҳажми эса Q3Q2 = 2 гача 
қисқаради.