Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

Tamom bo’lgan suiqasd deb - jinoiy maqsadga erishish uchun aybdor o’ziga bog`liq bo’lgan barcha harakatlarni amalga oshiradi, ammo uning o’ziga bog`liq bo’lmagan sabablarga ko’ra jinoyat oxiriga etkazilmasligi tushuniladi.

Ya’ni shaxs jinoiy maqsadga erishishi uchun qilishi shart va lozim deb o’ylagan barcha harakatlarini to’liq bajarishi tushuniladi. Masalan: shaxs qasddan odam o’ldirish uchun birovga zahar beradi, lekin shaxsga tez tibbiy yordam ko’rsatilganligi tufayli u tirik qoladi.

Tamom bo’lmagan suiqasd deb - shaxs jinoiy maqsadga erishishi uchun qilishi shart deb o’ylagan barcha harakatlarini o’ziga bog`liq bo’lmagan holatlarga ko’ra, to’liq bajara olmasligi tushuniladi. Masalan: shaxs o’g`rilik qilishi uchun bajarishi lozim bo’lgan harakatlarni mulkning egasi kelib qolganligi tufayli, to’liq bajara olmasligi.

"Yaroqsiz" obyektga tajovuz qilish – shaxsning xatosi tufayli jinoyat qonuni bilan qo’riqlanadigan obyektga zarar etkazilmasligida ifodalanadi.

Ya’ni jinoyat qonuni bilan qo’riqlanadigan obyekt ijtimoiy xavfli tajovuz boshlangunga qadar boshqa sabablarga ko’ra yaroqsiz holatga kelib qolgan bo’ladi.

Bunda shaxs ko’p hollarda jinoyat obyektiga nisbatan emas, balki, predmetiga nisbatan xato qiladi.

Ushbu holatda shaxsning harakatlari tamom bo’lgan suiqasd sifatida e’tirof etiladi va kvalifikastiya qilinmoqda. Masalan: shaxs qasddan odam o’ldirish uchun pichoq uradi lekin o’sha shaxs boshqa bir sabablarga ko’ra oldinroq vafot etgan bo’ladi.

Ushbu holatda shaxsni javobgarlikka tortish asosini – shaxs jinoyat qonuni bilan qo’riqlanadigan ijtimoiy munosabatlarga zarar etkazayotganda, uning yaroqsizligini bilmasdan turib tajovuz qilganligi bilan ifodalanadi va uning harakatlari qasddan odam o’ldirishga nisbatan suiqasd deb kvalifikastiya qilinadi.

Lekin bugungi kunda ushbu fikrlarga qarshi chiqayotgan bir qancha olimlar bor, ularning fikrlariga ko’ra, ushbu hoatda aybdorning harakatlari jinoyat sifatida baholanishi kerak emas deb hisoblashadi va o’z fikrlarini jinoyat qonuni amalda mavjud bo’lgan ijtimoiy munosabatlarni himoya qiladi deb ta’kidlashadi. Ya’ni “yaroqsiz” holdagi obyektlar jinoyat qonuni bilan qo’riqlanmaydi deb hisoblashadi.