´збекистон республикаси солиµНИ


Бир маромли (тўғри чизиқли) усул



Download 2,23 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/77
Sana17.04.2022
Hajmi2,23 Mb.
#559104
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   77
Bog'liq
2 5195226994253500783

Бир маромли (тўғри чизиқли) усул 
деб тугатиш киймати айрилган асосий воситалар 
объекти кийматини даврлар бўйича фойдаланиш муддати давомида тенг нисбатда ҳисоблаш 
усулига айтилади. Амортизация меъёри ўзгармайди. 


25 
Амортизация суммаси қуйидаги формула бўйича ҳисобланади: 
Бошлангач қиймати - Тугатиш қиймати Йиллик 
Тахмин қилинган фойдаланиш даврлари сони
=
амортизация суммаси. 
М и с о л. Компъютер қиймати 500 минг сўм, тугатиш қиймати 30 000 сўм, хизмат 
муддати 5 йил. Тўғри чизиқли усулга мувофиқ мазкур мисолда ҳар йилги амортизация 100 : 5 
= 20%ни ёки 94 минг сўмни ташкил этади (500 000 - 30 000) : 5 = 94 000 сўм.
5 йил давомида амортизация ҳисоблашни қуйидагича акс эттириш мумкин: 
Бошланғич 
қиймат 
Йилликэскири
ш суммаси 
Жамғарилган 
эскириш 
Баланс 
қиймати 
1 йилнинг охири 
500 000 
94 000 
94 000 
406 000 
2 йилнинг охири 
500 000 
94 000 
188 000 
312 000 
3йилнинг охири 
500 000 
94 000 
282 000 
218 000 
4йилнингохири 
500 000 
94 000 
376 000 
124 000 
5йилнингохири 
500 000 
94 000 
470 000 
30 000 
 
Бажарилган ишлар ҳажмига мутаносиб равишда амортизацияни ҳисоблаш (ишлаб 
чиқариш) усули 
ҳар йилда асосий воситаларнинг бажарган ишини ҳисобга олишга 
асосланган. 
Мазкур усул бўйича ҳар йиллик эскириш миқдорини ҳисоб-китоб қилиш учун бутун 
фойдаланиш муддатидаги умумий баҳоланган жами бажариладиган иш ҳажмини ва муайян 
йилдаги бажарилган юк ҳажмини билиш лозим. Ишлаб чиқариш сифатида ишлаб чиқарилган 
маҳсулот, ишланган соатлар миқдори ва ҳоказолар олиниши мумкин. 
Амортизация меъёри қуйидаги формула ёрдамида ҳисобланади: 
Бошланғич қиймаги - Тугатиш қиймаги Йиллик 
----------------------------------------------------------- = амортизация 
Мўлжалланган ишлар ҳажми суммаси. 
Юқорида қайд этилган компьютернинг 5 йил муддатда ишлаш ресурси 6 500 соат деб 
тахмин қиламиз. Компьюгер биринчи йилда — 2 000 соат, иккинчи йилда — 1 500 соат, 
учинчи йилда — 1 200 соат, тўртинчи йилда — 1 000 соат, бешинчи йилда — 800 соат 
ишлатилган. 
Бинобарин, амортизация меъёри қуйидагини ташкил этади: (500 000 - 30 000) : 6 500 = 
72,307 сўм/соат. 
Амортизацияни ҳисоблашни қуйидагича акс эттириш мумкин: 
Бошлан 
ғич 
қиймат 
Йиллик эскириш 
суммаси 
Жамғарил
ган 
эскириш 
Балансқиймати 
1 йилнинг охири 
500 000 
2 000 х 72,307 = 
= 144 615 
144 615 
355 385 


26 
2 йилнинг охири 
500 000 
1 500 х 72,307 = 
= 108 461 
253 076 
246 924 
3йилнинг охири 
500 000 
1 200 х 72,307 = 
- 86 770 
339 846 
160 154 
4йилнингохири 
500 000 
1 000 х 72,307 = 
= 72 308 
412 154 
87 846 
5йилнингохири 
500 000 
800 х 72,307 = 
= 57 846 
470 000 
30 000 
 
Йиллар суммаси усулида (кумулятив усул) 
ҳар йилги амортизация меъёри амортизация 
муддати якунига қадар қолган амортизацияланаётган қийматнинг бўлаги сифатида 
белгиланади. Бўлак амортизация ажратмаларининг тугагунигача қолган тўлиқ йиллар 
миқдорини амортизация муддатини ташкил қиладиган йилларнинг тартиб сонлари 
йиғиндисига бўлиб аниқланади. 
5 йил фойдаланиш муддатига мўлжалланган асосий воситалар объекти учун йиллик 
рақамлар йиғиндиси қуйидагини ташкил этади: 
5 + 4 + 3+2+1 = 15 йил. 
Масалан, амортизацияланаётган қиймат 470 минг сўм (500 000 - 30 000) бўлган ҳолда ҳар 
йилги амортизация ажратмаларини ҳисоблаш қуйидагича бўлади: 
Бошлан- 
гич қиймат 
Йиллик эскириш 
суммаси 
Ҳисоб-
ланган 
эскириш 
Баланс 
қиймати 
1 йилнинг охири 
500 000 
5/15 х 470 000 
156 667 
343 333 
2 йилнинг охири 
500 000 
4/15 х 470 000 
125 333 
218 000 
3йилнинг охири 
500 000 
3/15 х 470 000 
94 000 
124 000 
4йилнингохири 
500 000 
2/15 х 470 000 
62 666 
61334 
5йилнингохири 
500 000 
1/15 х 470 000 
31334 
30 000 
Жадваллардан кўриниб турибдики, амортизация ҳисоблашнинг охирги иккита усулида 
асосий воситалардан фойдаланиш муддатининг бошида ҳисобланган амортизация 
ажратмалари объект хизмат муддатининг охирида ҳисобланган амортизация қийматидан 
сезиларли даражада каттадир. Ушбу усуллар ишлаб чикаришга мўлжалланган асосий 
воситаларнинг амортизациясини ҳисоблаш учун қўлланилади, чунки мазкур воситалар 
улардан фойдаланишнинг биринчи йилларида самаралироқ ишлайди ва уларнинг таъмирига 
ҳаражатлар унчалик катта бўлмайди. Кейинги йилларда амортизация ҳаражатлари камаяди, 
таъмирлаш ҳаражатлари эса одатда ошиб боради. 

Download 2,23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   77




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish