Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

О т з пўш ли/и ш иллиқ қават и ва ла б касалликлари
д а э с а н е с с е р и я л а р , к а н д и д а л а р , грам м “ + ” т а ё қ ч а л а р ва 
б о ш -қ а турдаги м икроорган и зм л ар кўп учраш и кўринада. А на­
эр о б м и кроб лард ан н азорат гуруҳ б ем о р л ар и д а а к ти н о м и ц е т- 
л ар , S tr.m u tan s, Str. m itis кўп м икд орда учраса, а с о си й цех­
л арда б ак тер и о и д л ар ва б о ш қ а турдаги м и кр о б л ар кўп м и к ­
д орд а учради.
А йни вақтда асосий цехларда С К Д С б илан огри ган л ар э к ­
м асидаги м и кр о о р ган и зм л ар м и кд ори , н азорат гуруҳ кўрсат- 
кич л ари д ан б и р қан ч а ю қ о р и л и ги н и сан аб ў ти ш и м и з керак. 
Ш у н и н гд ек , С К Д С б и л ан огр и ган л ар д а о ги з бўш лиғи ш и л ­
л и к кавати тў к и м а л а р и н и н г м аҳаллий и м м у н о л о ги к ҳолати- 
ни, сўлакдаги л изоцим ф аоллиги назорат гурухда 20,1+0,28 гача 
туш иб кети ш и кузатилса, б ў я ш -пардозлаш цехида 14,2+0,028 
гача ф агац и тар ф ао л л и ги ўзгаради. А йни вактда ф аго ц и тл ар
кўрсатгичлари ва ф агоц и тл ар с о н и н и н г ҳам кам ай и б кетиш и 
С К Д С касаллигида турли гуру^парда турлича бўлиш ини кўрсат- 
мокда.
С ўлакдаги IgG ва IgA иммунитет звен оси н и гуморал кўрсат- 
гичи С К Д С ларда ош и б кетиш и турли цехларда ҳар хил д ар а­
ж ада б ў л и ш и н и н г ҳам гувоҳи бўлам из. А й н и кса, им м уногло­
булин G ва А кўрсатги ч лари н и н г касал л и к вақгида ош и б к е ­
ти ш и а со си й цехларда н азорат гуруҳга н и сб атан ю қори ли ги
кўринади. Бу б илан б и р га slgA кўрсатгичи к о н ц е н тр а ц и я с и - 
н и н г м еъёридан туш иб кети ш и С К Д С касал л и ги н и н г ўзида, 
турли цехларда ҳар хил м икдорда ўзгариш и кузатилади.
О гиз бўш лиги ш и л л и қ қавати касалликларини тахаил қили- 
ш им издан шундай хулосага келдикки, цехларда турли зарарли 
ом иллар - ф изи кави й , ким ёвий, м икробиологик ва табиий то- 
лали чанглар мавжуд бўлиб, уларнинг иш чилар оги з бўш лиги 
ш и л л и қ кввати тўкимасига бевосита зарарли таъсири бор экан.
М .В .Б екм атовнинг у зо к йиллар давом ида м инерал ўгитлар 
иш лаб чиқариш корхоналари иш чилари орасида олиб борган 
илмий изланиш лари ж араёнида аникданган огиз бўш лиги ш и л ­
л и к кавати касалликлари 6-ж адвалда кўрсатилган. Ушбу ж ад- 
валдаги натиж аларни таҳгшл киладиган бўлсак, ай н и минерал 
ўғитлар иш лаб чикариш корхоналари цехларидаги мавжуд но- 
қулай санитар-гигиеник омиллар ҳам огиз бўш лиги ш иллик кава­
ти касалликларини келтириб чикарувчилари саналади.
У зо к й и л л и к и лм ий и зл ан и ш л ар и м и зн и н г натиж алари рес- 
п у б л и к а м и зн и н г н е ф т -к и м ё корхон ал ари и ш ч и лари ораси да 
ҳам стом атологик касал л и кл арн и н г ю қори м икдорларда куза­
ти л и ш и н и 7-8-9-10-11-12- ж адваллардан кўриш мумкин.

---

О ғи з б ў ш л и ғи ш и л л и қ қ а в а т и к а с а л л и к л а р и н и н г м и н ер ал ў ғи тл а р
и ш ч и л а р и д а к у з а т и л и ш и
текш и-
риш
ў тка-
зилган
й иллар
О ғиз бўшлиғи 
ш иллиқ қобиқ 
қават кас.
Стоматит
тил
касалликлари
хейлитла
корхоналар
т е к
Сони
ҳолат 
ш акли %
абс.
Сони
М±Л1
к ата­
р ал
бошқа
тури
а б с
Сони
М ± т
аб с
Сони
М ±
1972 й.
Ч ирчиқ 
кимё заводи
610
149
24,4+1,7
73,2+3,6
26,8+3,6
127
20,8+1,6
104
17,04
Кўкон 
суперф ос­
ф а т заводи
330
41
12,4+1,8
63,4+2,6
36,6+2,6
58
17,6+2,1
51
15,54
О лмалиқ 
кимё заводи
430
38
8,8+1,4
57,9+8,0
42,1+8,0
53
12,3+1,6
56
13,04
1977 й.
Ч ирчиқ 
кимё заводи
400
79
19,8+2,0
74,7+4,9
25,3+4,9
74
18,5+1,9
67
16,84
Кўқон 
суперф ос­
ф а т заводи
300
38
12,7+1,9
60,5+2,8
39,5+2,8
47
15,7+2,1
47
15,74
О лмалиқ 
кимё заводи
340
38
11,9+1,7
52,6+8,1
47,4+8,1
47
13,8+1,9
35
10,34
1988