Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Ohm бўш лит шиллиқ қавати касалликларининг ф т ио ва фитотерапияси
325
тураларни таъ м и рлаш ва п р о ф и л ак ти к кўрикдан “ М едтехни- 
ка ” корхоналари мутахассислари ёки керакли ҳужжатга эга му- 
тахассислар ҳафтада бир марта амалга ош иради ва назорат тех­
ник журнал и га бартараф қилинган кам чиликлар ва техника хав­
ф сизлиги қоидаларининг бузилиш и ҳолатларини ёзиб боради.
А ппаратура м еъёрий ва кўп муддат ф о й дал ан и ш учун, ҳам- 
ш и ра ҳар иш куни б ош и д а ва охирида иш лаётган аппаратлар- 
ни н г устидаги чангни нам латта б илан артиш и керак. А п п а­
ратларни н г и чки қисм ларидаги чанг п роф и лакти к кўрик п ай ­
тида техник чанг юткич билан тозаланади. А ппаратларнинг кам 
чанг булиш и учун уларни иш дан таш қар и ҳолатда чойш аб ёки 
махсус ёп қи ч лар б илан ёпиб қўйилади.
Ф и з и о т е р а п е в т и к х о н ад а (б ў л и м д а) м ахсус т а й ё р г а р л и к
ўтгани ҳақидаги ҳужжати бор ва техн и ка хавф сизлиги бўйича 
инструктаж ўтган ти б б и й ходим лар иш лаш ига рухсат б ерила- 
ди. М уолаж аларни, қоидага кўра, ҳам ш ира (кам д ан-кам ҳолатда 
врач) қўлида врач бую рган муолаж алар картаси бўлган ҳолда 
ўтказади. Ф аррош ларни муолажа ўтказиш га жалб қилиш - қўпол 
қоидабузарлик ҳисобланади. М уолаж а пайтида ҳам ш ира хона­
да бўлиб, б ем ор аҳволини ва ап п арат ин д и катор и кўрсатгич- 
л а р и н и н азорат қи л и ш и ва зарурият бўлганда, тегиш ли ўзгар- 
т и р и ш л ар ки р и ти ш и керак. М уолаж а пайтида б ем о р л ар н и н г 
ў қи ш и , ухлаш и, гап л аш и ш и маън қилинади.
И ш бош лапщ ан олдин ҳам ш ира ап п аратуран и н г иш л аш и - 
н и , ерга у л ан ган л и ги , с и м л а р н и н г у зи л м аган л и ги , у л арн и н г 
и зо л яц и яси н и текш и рад и . Бузилган ап п аратл ар, дарз кетган, 
урилган эл ек тр о д л ар ва и зо л яц и яси бузил ган си м л ар н и и ш ­
лати ш м ум кин эмас.
У ланган ж ойларга алоҳида эътибор берилади. М уолажа ўтка- 
зилаётган эл ектрод ларн и сурилиб кетм айдиган қилиб мустаҳ- 
кам лаш керак. Ш ун и н г учун уларни яхш иси бинтлаш керак. 
Э лектордларни ф ақат эл ек тр тарм огидан узил ган ҳолда қўйиш , 
ўзгартириш ва тўғрилаш м умкин.
А ппаратни и ш латиш дан олдин барча ўч и р и б -ёқ и ш қи см - 
л а р и д астл аб ки (н ол) ҳолатига кел ган и н и те к ш и р и ш л ози м . 
А ппарат нол кўрсаткичга келганда ўчираилади. М уолаж а туга- 
гач, а п п а р ат ё қ и ш и га қ а р а м а -қ а р ш и тарти бд а ўчирилади ва 
э л ек тр о д л ар бем орд ан ечилади. И ш вақти туга га ч, ҳам ш ира 
ёқ и ш қи см л ар и н и , тарқати ш қи см и н и , сув ва электр тарм оқ- 
л а р и н и ўчиради.
Т ехн и ка хавф сизлиги қоидаларига ри оя қилм ай туриб, ф и ­
зи отерап евти к м уолаж аларни ўтказилиш и — электрдан ш и ка- 
с тл а н и ш , т е р м и к ва к и м ё в и й куйиш ҳол атл ар и н и кел ти ри б
ч и қар и ш и м ум кин. Х она ти б б и й ходимлари бундай ҳолларда 
ж ароҳат олганларга би ри н чи ёрдам кўрсатиш ни б и л и ш и ке-

---

326
Оғиз бўшлиғи ш иллиқ қават и ва ла б каса.иик.
1
ари
рак. Б унинг учун ф и зи о тер ап ев ти к хонада қуйидаги дорилар 
бўлиш и ш арт: ам пулада глобулин, 0,1% л и а д р ен ал и н эр и т- 
м аси , н а ш а ти р с п и р т и , ка м ф о р а , д и га л е н , 10% л и кал ьц и й
хлорид эри тм аси , 2% ли натрий гидрокарбонат эр и тм аси , к о ­
ф еи н , 2 ва 5 грамм ли стерил ш п ри и д ар игнаси б илан. К уйиш
ҳолати ан и к д ан ган д ан сўнг, о р га н и зм н и н г ум ум ий аҳволини 
те к ш и р и ш л о зи м , чунки куйиш да кўпинча ю ра к қ о н -то м и р , 
н аф ас олиш ва м арказий асаб ти зи м л ари том о нидан м ускул- 
л а р н и н г талвасали қ и с қ а р и ш и , ц и ан оз, ар и тм и я, хуш дан ке- 
ти ш каби бузилиш лар кузатилади.
Ж аб рлан ган ларга б и ри н чи ёрдам то к м анбаи б и л ан ал оқа- 
н и у зи ш , кей и н э с а т е з ёрдам б р и гад аси кел гун ча теги ш л и
ёрдам курсатиш дир.
ИШ ЛАБ ЧИҚАРИШ КОРХОНАЛАРИДА, ЖУМЛДДАН 
КИ М ЁВИ Й КОРХОНАЛАРДАГИ ИШ ЧИ ЛА Р ОРГАНИЗМ ИГА 
ТУРЛИ ХЛОР, Ф О С Ф О РО РГА Н И К ПЕСТИЦИДЛАР, 
КИСЛОТАЛАР ВА Н ЕФ Т МАХСУЛОТЛАРИ ТАЪСИР 
ҚИЛГАНДА СТОМАТОЛОГИК КАСАЛЛИКЛАРНИНГ О Л Д ИНИ
О Л И Ш УСУЛЛАРИ
И ш лаб ч иқариш корхоналарида (завод, ф аб р и ка, қурилиш
ва ш ахталар) согликни сакдаш да стом атологик хизм атнинг асо ­
сий м езо н л ар и н и ам алиётга тад б и қ эти ш - зам он ави й стом а­
тология ф ан и н и н г эн г кагга ю туқларидан б и ри бўлиб ҳисоб- 
ланади. Бу соҳада Р.Я. П еккер (1968, 1977) ва ун и н г ш огирдла- 
р и н и н г катта хизм атини алоҳида таъкидлаш зарур. У лар том о- 
нидан иш лаб ч и қари ш корхоналари иш чи ва хизм атчиларига 
эн г яхш и сам ара берадиган вариант - цех м езонлари бўйича 
стом атологи к ёрдам кўрсатиш йўллари и ш лаб чи қи л ган . Б у­
н и н г учун к о р х о н ал ар д а сто м а то л о ги к у ч асткал ар о ч и л а д и , 
у л ар н и н г ҳар б и р и га б и р сто м ато л о г (цех сто м ато л о ги ) б и - 
р и к ти р и л а д и .
К ўрсатм ага б и н о ан , цех стом атологи иш лаб ч и қ ар и ш ху- 
су си ятл ар и , м еҳнат ш а р о и ти , о ғи з б ў ш л и ғи ва т и ш л а р н и н г
касбий касал л и кл ари н и б и л и ш и , иш га янги қабул қи л и н аёт- 
ган ход и м л арн и ти б б и й кўрикдан ў ткази ш д а қ а тн а ш и ш и ва 
оғи з б ўш л и ғи н и н г баъзи (ай н и қ са сурункали) к а сал л и к л ар и ­
ни иш га олиш учун қарш и кўрсатма эк а н л и ги н и ҳисобга оли - 
ш и ва хизм атчилар стом атологи к ҳолатини ўрганиш учун дав- 
рий п р о ф и л а к т и к кўрикларда қ а тн аш и ш и ш арт, ш унингд ек, 
даволаш тадбирлари реж аси ни тузиш и ҳамда касби й стом ато­
л о ги к касал л и кл ари бор бем орл ар асоси й та р к и б и н и н г д и с - 
п ан сери зац и яси н и таш кил қи л и ш и ; мурожаатга қараб, тез с то ­
м атологик ёрдам кўрсатиш и ва реж а бўйича сан ац и я ўткази-

---