Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги Тошкент Тиббиёт Академияси Гистология ва Тиббий биология кафедраси

Ҳужайра бўлинишига таъсир этувчи омиллар
*
Ҳужайра митотик циклининг ва митоз фазаларининг бўлиниши бир 
неча минутдан бир неча соатгача давом этади ва у ҳар ҳил омилларга 
таъсирига боғлиқ. 
*
Ҳужайранинг бўлиниши организмнинг физиологик ҳолатига, тўқима 
турига, ташқи ва ички омилларга боғлиқ. 
*
Ҳужайра кўпайишини бошқарувчи омиллар иккига бўлинади: 
экзоген(ҳарорат, ёруғлик, муҳитдаги кимёвий моддалар) ва эндоген 
(нерв системаси ва гормонлар томонидан бошқарилиши), 
тўқималарнинг парчаланишидан ҳосил бўлган моддалар, суткалик 
биоритм.
Ҳужайра 
циклининг 
бошқарилиши

---

*
Амитоз-ҳужайранинг тўғридан-тўғри бўлинишидир. Амитозда ядро
ўзининг
интерфазадаги
ҳолатини
сақлаб
қолади,
бўлинишдаги
хромосоманинг шаклланиши, бўлиниш дукининг пайдо бўлиши, ядроча
ва ядро қобиғининг йўқолиши рўй бермайди. Ҳужайра ядросида
ботиқлик пайдо бўлади-да, у иккига бўлинади. Бунда генетик материал
иккала ядрога тенг тақсимланмаслиги ҳам мумкин. Омилларга боғлииқ
равишда амитознинг 3 та тури мавжуд: генератив, реактив ва
дегенератив.
*
Генератив амитоз – юқори ихтисослашган полиплоид ҳужайралар
бўлинишида кузатилади, сутэмизувчиларда жигар ва эпидермис
ҳужайраларида.
*
Реактив
амитоз – ҳар хил жароҳатловчи омиллар: ионлашган
нурланиш, алмашинув жараёнларининг бузилиши, очлик, тўқималар
денервациясида
кузатилади.
Амитознинг
бу
турида
цитотомия
тугалланмасдан кўп ядроли ҳужайралар пайдо бўлишига олиб келади.
*
Дегенератив амитоз – ҳаётий хоссалари сўниб бораётган қари
ҳужайраларда кузатилади. Бу бўлинишда ядронинг куртакланиши ва
фрагментацияси бўлади ва у некробиологик жараёнларнинг белгиси
ҳисобланади.

---