Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги Тошкент Тиббиёт Академияси Гистология ва Тиббий биология кафедраси

Мезосомалар
Бор
Йўқ
Мембрана органоидлари
Йўқ
Бор
Рибосомалар
Бор, майда
Бор
Цитоскелет
Йўқ
Бор
ҳужайрада моддаларнинг 
кириш усули
ҳужайра девори орқали транспорт 
қилинади
Фагоцитоз ва пиноцитоз
Ҳазм вакуоллари
Йўқ
Бор
Митоз ва мейоз
Йўқ
Бор
Гаметалар
Йўқ
Бор
Хивчинлар
Бор, аммо тузилиши билан 
фарқланади.
Бор
Ўлчами
Диаметри ўртача 0,3 – 5,0 мкм
Диаметри 40 мкмгача ва ундан 
кўп

---

Ҳужайра назариясининг кейинги ривожланиши немис патологи 
Р.Вирхов ишлари билан боғлиқ,у ҳар бир ҳужайранинг ҳужайрадан келиб 
чиққанлигини баён қилди.Р.Вирховнинг “ҳар бир ҳужайра мавжуд 
ҳужайрадан келиб чиқади”деган тушунчаси тирикликнинг узлуксиз 
мавжудлигини тан олиниши,ҳужайранинг тузилиши ва бўлинишини янада 
чуқур ўрганишни тақозо этди.
1958 йилда “Целлюляр патология” китоби чиқди, бунда Вирхов 
патологик жараёнлар ҳужайрада бўладиган ўзгаришлар билан 
боғлиқлигини кўрсатди.Бу маълумотлар назарий ва клиник медицинанинг 
асоси бўлган патологик анатомия фани пайдо бўлишига асос 
солди.Вирховнинг ҳужайрадан ташқарида ҳаёт йўқ деган тушунтиришлари 
бугунги кунда ҳам ўз аҳамиятини йўқотмаган,чунки ҳужайрасиз тузилмалар 
кўп ҳужайрали организмларда ҳужайранинг ҳосилалари бўлиб 
ҳисобланади.
XIX асрнинг 30-йилларига келиб организмларнинг ҳужайравий 
тузилиши ҳақидаги маълумотлар кўплаб тўпланди,немис олимлари 
Т.Шванн ва М.Шлейден бу маълумотларни умумлаштириб,1839 йили 
ҳужайра назариясини яратдилар.
Ҳужайра назарияси ва унинг моҳияти

---

Замонавий ҳужайра назарияси қуйидаги қоидаларни ўз ичига олади:
*
Ҳужайра – тирикликнинг асосий тузилиш – функционал ва генетик 
бирлигидир. 
*
Бир ва кўп ҳужайрали организмларнинг ҳужайралари тузилиши, 
кимёвий таркиби ва ҳаёт фаолияти билан ўхшашдир. 
*
Ҳужайралар мавжуд (она) ҳужайрадан бўлиниш йўли билан кўпаяди. 
*
Кўп ҳужайрали организмларнинг функциялари билан ихтисослашиб, 
тўқима ва органларни ҳосил қилади. 
*
Организмнинг яхлитлиги ва унинг қисмларининг интеграцияси 
биринчи навбатда МНС томонидан амалга оширилади. 
*
Органик оламнинг узлуксизлиги, яхлитлиги ва хилма-хиллигининг 
асосида моддалар алмашинуви, кўпайиш, ирсият, ўзгарувчанлик ва 
ҳужайраларнинг таъсирчанлиги ётади.