Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент фармацевтика институти

б- 100 мл гептан сув билан тўйинтирилган, 200 мл гептан, қуритилган
в-гептан сув билан тўйинтирилган
Бу шароитда пикларни ажралишида 1 қисм гептанни сув билан тўйинтирилган ва 2 қисм қуритилган гептан аралашмаси (б) мақсадга мувофиқдир. Агарда сувнинг миқдори кўпайтирилса (в) пикларни ажралишини кузатиш қийин бўлади.
Айрим холатларда тескари холатда (элюент таркибида сув сақласа) пикларни ҳосил бўлиши ва ажралиши яхши бўлади. Масалан силикагель сорбентида стероидларни ажратиши қуйидаги расмда келтирилган.
Элюент: хлороформ 0,5% спирт билан аралашмаси, спирт стабилизатор сифатида қўлланилади
а) Хлороформни молекуляр қуритгич ёрдамида қуритилган
б) Хлороформ сув билан тўйинтирилган (0,2%,11,0)
Колонкани ўлчами 200 см*2 мм
1-депзаметазон
2-флуогидрокортизон
3-гидрокартизон
“а” кўринишдаги хроматограммада текширилувчи моддаларни бир биридан ажралиши ноаниқ, ҳамда чўзилиб чиққан.
“б” кўринишда эса хроматографик пиклар аниқ чўққилар асосида хосил бўлган. Бу натижаларига асосланиб маълум миқдордаги сувни бўлиши моддаларни пикини ажралишида яхши натижалар беради, лекин сувнинг миқдори кўп бўлиши ноаниқ пикларни ҳосил бўлишига олиб келишига ҳам сабаб бўлади.
Миқдорий таҳлил
Бошқа хроматографик усулларга ўхшаш юқори самарали хроматографик усулда дори воситаларини сифатини аниқлаш билан бир қаторда миқдорий таҳлилини олиб бориш мумкин. Ҳосил бўладиган пикларни ҳажми, юборилган модданинг ҳажмига тўғридан-тўғри пропорционаликка боғлиқдир.
Газ хроматографиясига асосан, бу усулда ҳам пикларни хажмини аниқлашда пикнинг баландлигини унинг ўрта кенглигининг ярим қийматини кўпайтмаси билан ёки электрон интегратор ёрдамида аниқлаш мумкин.
Миқдорий таҳлил усулини олиб боришда айрим камчиликлардан ҳоли эмас. Булар колонкага шприц ёрдамида юборилганда тўлиқ колонкага тушмаслигиёки колонкадаги босимни кучлигига асосланиб шприц поршенларига тескари таъсир натижада маълум миқдорда моддаларн йўқотилишини кузатиш мумкин. Шунинг учун миқдорий таҳлил натижаларини аниқ олиб бориш мақсадида ички стандарт эритма билан таққослаб олиб борини кенг йўлга қўйилган. Бу таққословчи мос стандарт моддани танлаш керакки, у ҳосил қиладиган пик аниқ масофа эришига ҳаракат қилиши керак. Ана шу стандарт модданинг пикига нисбатан олиб борилган таҳлил юқорида келтирилган хатоликларни олдини олишга эришилади.
Юқори самарали хроматографик таҳлилда детокторни кўрсаткичи модданинг концентрциясига тўғри пропорционалдир. Ўзи ёзиб берадиган мослама текширилувчи моддани концентрциясини ўзгаришини ва уни ҳосил бўлиш вақтни ҳисобга олади.
Детокторни кўрсатмаси қобиляти ҳар бир аниқланувчи моддага алоҳида спектрал хусусиятини олишини тавсия этилади.
Ҳосил бўлган спектрал чизмалардаги чўққиларни сифатини таҳлил қилишида:
5. Чўққиларни юзасини ёки баландлигини планиметрик усулда ўлчаш.
6. Хроматограммадаги чўққи чизмаси контуру бўй2ича қирқиб олиб, уни тортиш усулида олиб бориш.
7. Чўққ чизмаси баланлигини унинг баландлиги ярмидаги кенглигига μ^1/2 кўпайтмаси билан S=h. μ^1/2.
8. Баландликни бир нечта даражаларида ўлчалган кенгликнинг ўртача қийматига кўпайтириш.