Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш Вазирлиги Тошкент фармацевтика институти Педагогик технологиялар ва педагогик

 
Б.Блум таксономияси бўйича ўқув мақсадлари тоифаларига мос 
келувчи феъллар намуналари
№ 
Ўқув мақ-
садлари 
Феъллар 
1.
Билиш 
Қайтариб айтиш
Қайд қилиш 
Хабар бериш
Номламоқ, атамоқ 
Ёзмоқ 
ифодалаш 
фарқлаш 
таниб олиш 
айтиб бериш 
такрорлаш 
2.
Тушуниш 
Далиллар келтирмоқ 
Алмаштирмоқ 
Аниқламоқ, белгиламоқ 
ўтказиШ, айлантириш 
ўзгартириб бериш 
сурат билан кўрсатиш 

---

18 
Тушунтирмоқ 
изоҳ бериш, очиб ташлаш. 
3.
Қўллаш 
Тадбиқ этиш 
Ҳисоблаб чиқариш 
Намойиш этиш 
Фойдаланиш, ўрганиш. 
аниқлаш 
бажариш 
ҳисоблаш 
амалга ошириш, ечиш 
4.
Анализ 
Келтириб чиқариш 
Ажратиб кўрсатиш 
Дифференциялаш 
Таснифлаш 
Таклиф этиш 
олдиндан айтиш 
қисмларга ажратиш 
тақсимлаш 
текшириш 
гуруҳлаш 
5.
Синтез 
Кашф этиш 
Умумийлаштириш 
Режалаштириш 
Ишлаб чиқиш 
тизимга солиш, қўшиш 
уламоқ 
тузиш 
лойиҳалаш 
6.
Баҳолаш 
Диагностикалаш 
Исботлаш 
Асослаш 
Ўлчаш 
Маъқуллаш 
баҳолаш, текшириш 
назорат қилиш, 
таққослаш,
солиштириш, 
қиѐслаш 
Ўқув фани бўйича ўқув мақсадларни аниқлаштириш бу таксономия 
асосида уч босқичда ўтказиш тавсия этилади: 
Биринчи босқичда ҳар бир мавзу бўйича таянч ибораларни аниқлаш 
лозим. Одатда бу 3…5 таянч иборалар ѐки атамадан иборат. Таянч 
иборалар, атамалар, тушунчалар йиғиндичи мавзунинг асосий мазмунини, 
унинг моҳиятини белгилайди. Бир фан бўйича таянч иборалар, атамалар, 
тушунчаларнинг умумий сони бир неча ўнликдан, бир неча юзтагача 
бўлиши мумкин. 
Иккинчи босқичда фан, бўлим, мавзу бўйича ўқув мақсадлар 
тоифасини аниқлаш лозим. 
Ўқув мақсадларнинг бундай бўлиниши, ишлаб чиқаришда 
технологик жараѐнни босқичма-босқич, операцияларга, бўлинмаларга 
бўлиб бажарилишига ўхшайди. 
Ўқув мақсадларини аниқлаштириш табиийлиги, ўқув мақсадларнинг 
мажмуаси «ўқув мақсадлар дарахтини» шакллантириш билан белгиланади. 
1. Дарахтнинг асосий туби 
фаннинг ўқув мақсади; 
2. Шохлари 
– 
бўлим 
(модул)ларнинг ўқув мақсади; 
3. Шохчалари – мавзулар 
ўқув мақсади; 
4. Барглари – таянч ибора-
ларнинг ўқув мақсади. 
1 
2 
3 
4 

---

19 
Ўқув мақсадлар «Дарахти». 
Ўқув мақсадлар тоифалари ўқув материалининг ўзлаштирилши 
даражасини белгилайди. Масалан: баъзи таянч тушунчаларни (усул, 
тамойил, кўрсаткич, коеффициент, атама, таъриф, қонун, теорема) талаба 
билиши даражасида (материални эсда тутиш) ўзлаштириш кифоя, 
бошқарини қўллаш – даражасида (ўқув материалини муайян вазиятда 
қўллаш малакаси), учинчиларини баҳолаш – даражасида (ўқув материали 
аҳамиятини муайян мақсадлар учун баҳолаш, хулосалаш малакаси) ва 
бошқалар. 
Учинчи босқич ўқув мақсадларга эришилиш мезонларини белгилаш 
лозим, яъни мақсадни шундай ифодалаш керакки, унга эришилганлигини 
адашмасдан аниқлаш мумкин бўлсин. Бу қайси соҳада (ўқув жараѐнида ѐки 
ишлаб чиқаришда) қўлланилишидан қатъий назар, «технология» 
атамасининг мазмунидан келиб чиқадиган асосий талаблардан биридир. 
Бундай аниқ таснифлаш ўқув жараѐнини мақбул режалаштириш ва 
режалаштирилган ўқув натижасига эришишни таъминлайди. 
Режалаштирилган натижага эришганликни, яъни ўқув мақсадини 
амалга оширишни фақат ташқи кўринишларга қараб баҳолаш мумкин – 
саволларга жавоб, масалаларни ечиш ва бошқалар, шуни алоҳида 
таъкидлаш керакки ташқи белгиларга кўра баҳолашда талабанинг ички 
ҳолатидаги ўзгаришлар унинг интелектуал ривожланиши ҳисобга 
олинмайди. Бу эса ўқитиш мақсадларидан биридир.