Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази

1.2 Мавзу: Диний экстремизм ва терроризмнинг олдини олиш ва қарши
курашнинг маънавий-маърифий асослари
“Экстремистик” сўзи «ақл бовар қилмас даражада» маъноларини англатади. Диний экстремизм -диний фирқалар ёки айрим диндорлар томонидан жамиятда қабул қилинган қонун-қоидаларга зид бўлган ғояларни тарғиб қилиш ва шундай ғояларга мос келмайдиган фаолият олиб боришни англатади.
Ҳар қандай диний экстремизм каби “ислом” экстремизмининг “нозик” томони унинг “дин”га асосланганида, аниқроғи дин билан ниқобланганидадир.
Ақидапарастлик (ақида-арабча-ишонч) муайян шароитда,бирон-бир ғоя ёки тамойилга қатъий ишонч ва уни мутлақлаштириш асосида шаклланган қоида ва тартибларни ҳамда уларни шароит, ҳолат,вазиятни ҳисобга олмаган ҳолда, кўр- кўрона қўллаш ва уринишни англатади.
Ислом ақидапарастлигининг асосий ғояси - "соф ислом" қатьиятларига (принципларига) қайтиш, мақсади эса-исломий давлат ва тараққиёт йўлини жорий этишдан иборат.
Террор- (лотинча terror- қўрқинч, даҳшат) одамларни ўлдириб, жамиятда қўпорувчилик ҳаракатларини амалга ошириш билан хавф ва даҳшат туғдиришни англатади.
Диний терроризм эса- сиёсий мақсадлар йўлида мавжуд ижтимоий муаммоларни илк яъни мазкур дин пайдо бўлган пайтдаги арконлар асосида ҳал этмоқ ниятидаги ҳаракат ва қарашлардан иборат.
Терроризм — жамиятда беқарорлик келтириб чиқариш, аҳолининг кенг қатламларида ваҳима ва қўрқув ўрнатишга қаратилган сиёсий курашнинг ўзига хос усулидир. У яширин (конспиратив) руҳдаги ташкилотлар томонидан беқарорлик келтириб чиқариш орқали давлат ҳокимиятини эгаллаш мақсадида қўлланилади. Террорчи аҳолининг кенг қатламлари номидан ҳаракат қилиш таассуротини уйғотиш мақсадида диний шиорлардан ниқоб сифатида фойдаланадилар.
Миссионерлик (миссия – лот. юбориш, топшириқ) – бир динга эътиқод қилувчи халқлар орасида бошқа бир динни тарғиб қилиш. Диний миссия – 1).Черков талқинида – элчилик топшириқларини бажариш, муайян динни бошқа диний эътиқоддаги кишилар орасида тарқатиш; 2). Миссионерлар қароргоҳи ҳудудида черков, кичик бутхона ёки масжид, миссионер-монахлар ётоқхонаси, мактаб-интернат жойлашган бўлади. Осиё, Африка ва Лотин Америкаси мамлакатларида иш олиб бораётган кўп сонли миссияларнинг католик ва бошқа христианлик черковлари бор. Мусулмон ташкилотлари ҳам диний миссияга эга.
Миссионерлик асосан христианликка нисбатан ишлатилса-да, кейинчалик бошқа динларга тарғиб қилиш ишларига нисбатан ҳам бу атама қўлланила бошланди.