‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy psixologiya



Download 5,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet154/253
Sana27.08.2021
Hajmi5,99 Mb.
#157064
1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   253
Bog'liq
77umumiypsixologiyapdf

__________________ ^
D .I.M endeleyevning  “Elem entlam ing  davriy  tizim i”  jadvali 
bunga  yorqin m isoldir.  B unda  olim   elem entlam i  atom   o g ‘ irligi  ortib 
borishiga,  kim yoviy  sifatlam ing bir tipligiga  va boshqa  belgi  va alo- 
m atlariga  qarab  tartib  bilan  joylashtirib  chiqqan.  0 ‘rganish  uchun 
qulaylik  tu g ‘dirish  m aqsadida,  shuningdek,  am eliy  m aqsadlarda 
k o ‘pchilik narsalarni  guruhlarga,  turkum larga b o ‘lishga  to ‘g ‘ri  kela­
di.  K o ‘pchilik narsalarni, hodisalam i guruhlarga b o ‘lish klassifikatsi­
yalash  yoki  turkum larga  b o ‘lish  deb  ataladi.  M asalan,  kutubxonada 
kitoblar  m uqovasiga,  farm oyishning  m azm uniga  va  shu  kabi  belgi- 
lariga  qarab  turkum larga  b o iis h   m um kin.  0 ‘quvchilam i  odatda  yo- 
shi  yoki jin siy  belgilari b o ‘yicha va shu kabilarga qarab turkum larga 
b o iad ila r.
Sistemalashtirish  -   tizimga  solish  shundan  iboratki,  bunda  ay­
rim  narsalar, faktlar,  hodisa  va fikrlar muayyan  tartibda makonda- 
^gi,  vaqtdagi tutgan  о ‘rniga yoki mantiqiy tartibda joylashtiriladi.  ^
Shu  sababli  m akon,  xronologiya  va  m antiqiy  belgilar  asosida 
tizim ga  solish  turlariga  ajratiladi.  M ebelning  xonadagi  joylashtirili- 
shi,  daraxtning  boqqa  o ‘tkazilishi,  m akoniy  tizim ga  nam una  b o ‘la 
oladi.  0 ‘tm ishda  b o ‘lib  o ‘tgan  voqealam ing  vaqtiga  qarab  tizim ga 
solishning  nam unasi  b o ‘la  oladi.  M atem atikaga,  falsafaga,  m antiqqa 
doir darsliklarda ilm iy m ateriallam ing joylashtirilishi m antiqiy tizim ­
ga solishning nam unasidir.
M aktab  ta ’lim ida  o ‘zlashtirilgan 
bilim lam i  tizim ga  solish  m uhim  
aham iyatga ega b o ‘lib, bu ish bir ne­
cha  bosqichda  am alga  oshiriladi. 
B ilim lar  d astlab   p red m e tla rn in g
143


boblari,  qism lari  b o ‘yicha,  so ‘ng  yaxlit  holda  o ‘quvchi  ongida  tizim - 
lashadi.  Tizim lashtirishning  ikkinchi  bosqichida  bir-biriga  o ‘xshash 
predm etlarga  oid  bilim lar fikran  tartibga  solinadi.  Uchinchi  bosqichda 
bir necha predm etlar yuzasidan to ‘plangan bilimlar m a’lum tartibga tu- 
shadi,  ularning o ‘xshash  va  farqli  tomonlari  ajratiladi.  Tizimga  solish- 
ning  to ‘rtinchi  bosqichida  darsdan  va  m aktabdan  tashqari  mash- 
g'ulotlarda egallangan bilim lam i  tizim lashtirish nazarda tutiladi.
Demak,  insonning  bilish  faoliyatida  m avzulararo,  predm etlararo 
bilim lam i  tizim lashtirish  yuzaga  keladi.  Binobarin bilim lam ing  tizim ­
ga solinishi  aqliy rivojlanishning dastlabki  p o g ‘onasi hisoblanadi.
Insonlar dastavval  tevarak-atrofni  aniq  belgilariga asoslanib,  aniq 
holda  aks  ettirganlar,  yaqqol  obrazlarga  suyanib  tasavvur  qilish  im- 
koniyatiga ega b o ‘lganlar, shu bois to hozirgi kunga qadar aniqlik bel- 
gisi  har qanday inson zoti uchun  eng yaqin  belgi  b o iib  hisoblanadi42.
TAFAKKURNING M ANTIQIY SHAKLLARI
Psixologiyada  nutq  fikr  yuritish  faoliyati­
ning  vositasi  deb  yuritiladi.  O dam da  nutq 
tafakkur jaray o n ida hukm, xulosa chiqarish 
va tushunchalar shaklida  ifodalanib  keladi. 
H ukm lar
Narsa  va  hodisalam ing  belgi  va  xususi­
yatlari haqida tasdiqlab yoki  inkor qilib aytilgan fikr 
hukm 
deb ataladi.
H ukm lar  obyektiv  voqelikning  aks  ettirilishiga  qarab  chin  yoki 
xato b o ‘ladi.
Narsa va hodisalarda voqelikda haqiqatan о ‘zaro bog ‘liq bo ‘Igan 
belgilar,  alomatlar  hukmlarda  bog‘liq  ravishda  ko'rsatib  berilsa 
yoki  voqelikda  bir-biridan  ajratilgan  narsalar  hukmlarda  ajratib 

Download 5,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   150   151   152   153   154   155   156   157   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish