‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. Q. Pardayev, B. A. Xasanov, B. Yu. Maxsudov, D

14-bob. FUNKS IONAL QIYMAT TAHLILINING
BOSHQARUVDA QO‘LIANILISHI
14.1. FQTning boshqaruvdagi vazifalari
F Q T b a rc h a sohalarda qo'llanU adi. S hu ju m lad a n, boshqaruv 
s o h a s id a h a m m u v a ffa q iy a t b ila n fo y d a la n is h m u m k in . 
B o s h q a ris h F Q T n in g o b y e k ti s ifa tid a q ab u l q ilin s a , u n in g
ham m asi y o k i b ir qism i o lin is h i m um kin, Boshqaruvning alohida 
q is m la rig a fa o liy a tn i re ja la slitirish , hisobga o lish , nazorat q ilish , 
m u v o fiq la s h tiris h , ta h lil q ilis h , tu r li ta d b irla r o ‘tkazish ka bila r 
k ira d i.
B u n d a y ja ra y o n boshqanjvning quyi bo‘g ‘in id a ham , yu qo ri 
b o ‘g‘ in id a ham sodir b o ‘ü s lii m u m kin.
F Q T n in g boshqarishdagi va zifasi deganda u ning obye kti 
s ifa tid a qabul q ilin g a n predm eti yo ki ja ra yo nn in g ham m a ta ra fi 
y o k i a lo h id a qism lariga, ya’ n i fa o liy a tn i rejalashtirish, hisobga 
o lis h , n a z o ra t q ilis h , m u v o fiq la s h tiris h , ta h lil q ilis h , tu r li 
ta d b irla m i o ‘ tkazishga m o 'lja lla n g a n xa ra ja tlarni kam aytirishga 
q a ra tilg a n is h la m i am alga oshirish tushuniladi.
B u la rn in g ham m asi boshqaruvni d o im iy ravishda ta k o m il- 
la s h tiris h n i taqozo q ila d i. Bunga esa faqat F Q T n i jo riy q ilish
o rq a li e ris h ila d i. A gar boshqaruvga F Q T jo r iy q ilin sa , uning 
sa m a ra d o rlig i b ir necha b o r oshishi tayin. Shulardan ke lib ch iq ib , 
F Q T n in g boshqaruvdagi vazifasini quyidagicha belgilash m um kin 
b o 'la d i:
— boshqaruvda tu rli keraksiz va za ra rli fim ksiya la m i bartaraf 
q ilish . evaziga u n in g sa m a ra do rligini oshirish;
— b o s h q a ru v n i ta k o m illa s h tiris h evaziga b u tu n ish la b
c h iq a ris h (ish bajarish, xizm at k o ‘ rsatish) sam aradorligini oshi­
ris h ;
158

---

— zarar b ila n is h la y o tg a n k o rx o n a la rg a b a rh a m b e ris h , 
za ra rn in g o q ib a tla rin i c h u q u r o 'rg a n is h b ila n b irg a , u la rn i 
b a rta ra f q ilis h y o ila r in i ishlab ch iq ish ;
— boshqaruvni ta k o m illa s h tiris h o rq a li ko rxo na la r ra q ob a t- 
bardoshligini oshirish;
— m a h sulotn in g s ifa tin i k o ‘ta ris h o rq a li uning ham ra q ob a t- 
b ardoshligini oshirish;
— m a h su lo tn in g eksportga c h iq is h in i k o ‘p aytirish ;
— boshqaruvga ke ta d ig a n x a ra ja tla r va boshqaruvda band 
bo‘ lgan x o d im la rn i m u tta s il ravishda ka m a ytirib b o rish ;
— b osh q aruvn in g u y o k i bu sohasini (m o d d iy va m ehnat 
resurslariga ke ta d ig an x a ra ja tla m i kam aytirish, k a d rla m i ta y y o r- 
lash va qayta ta y y o rla s h , k a d rla r o q im in i b a rq a ro rla s h tiris h , 
dem okratik ta m o y illa rn i jo r iy q ilis h , o ‘z -o ‘z in i m ablag‘ b ila n
ta’ m inlash k a b ila m i) ta k o m illa s h tiris h .
F Q T n in g ushbu v a z ifa la rin i bajarish uchun albatta F Q T b ila n
shug‘ ullanadigan d o im iy y o k i b iro rta vazifani bajarishga m o ‘ lja l- 
langan m uvaqqat g u ru h n i ta s h k il q ilis h lo z im . U shbu g uruh
ta rk ib id a , ta ’ k id la n g a n id e k , tu r li m utaxassislar, ayniqsa qaysi 
soha o ‘ rg a n ila y o tg a n b o ‘ lsa , o ‘ sha soha x o d im la ri a lb a tta
b o iis h la ri shart.