Ózbekiston respublikasi oliy va órta maxsus ta’lim vazirligi berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti

9-mavzu. B tur standart ólchashlar noaniqligi va uni hisoblash qoidasi
B tur standart noaniqlikni hisoblash uchun asosan quyidagi boshlangʼich maʼlumotlar asosida bajariladi:

- kattalik tenglamasiga kiradigan kattalikni ólchashn oldingi maʼlumotlari;

- qurilma va materiallarni xossalari va xususiyatlari haqidagi umumiy bilimlar yoki tadqiqotchining tajribasiga asoslangan maʼlumotlar;

- konstant va maʼlumotlarni noaniqligi;

- qiyoslash, kalibrlash, attestatlash maʼlumotlari, sertifikatlari, sinov bayonnomalari va x.k.

Standart noaniqlikni V tur bóyicha baholash, kattalikning ushbu ólchashda baholanmasdan, mustaqil baholash natijasida olingan, ózlashtirilgan qiymatining mumkin bólgan ózgaruvchanligi tógʼrisidagi axborotlarga asoslangan, ilmiy mulohazalarga asoslanadi.

Аxborot fondi (zahirasi) ga quyidagilar kiradi:

Kalibrlash tógʼrisidagi guvohnomalar yoki jihozlarni yetkazib beruvchilarning kataloglari noaniqliklarning kópgina manbalari tógʼrisida axborot berishi mumkin. Ólchov shisha idish uchun joizliklar (dopusklar) ni tayyorlovchi firmaning katalogidan yoki ólchov idishining muayyan nushasini qóllanishdan avval kalibrlash tógʼrisidagi guvohnomadan olish mumkin. Ushbu maʼlumotlarning noaniqligi odatda kattalik qiymatini ogʼish chegaralari shaklida ifodalanadi. V tur noaniqlikni hisoblash formulalari maʼlum kattaliklarni ehtimoliy qiymatlarini taqsimot turiga bogʼliq ravishda farqlanadi.Xi kattaliklar tógʼrisidagi axborotni ehtimolliklarning taqsimot funktsiyasi yordamida tógʼri tavsiflash yoki ehtimolliklar taqsimotining u yoki bu funktsiyasiga tógʼri qaratish kerak, shundan keyin kattaliklarning bahosi va ularning standart ogʼishlari aniqlanadi.

Tekis taqsimot qonuni ehtimollik zichligi funktsiya (а)

Uchburchak taqsimot qonuni ehtimollik zichligi funktsiya (b)

Normal (Gaus^1) taqsimot qonuni ehtimollik zichligi funktsiya (v)