„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi termiz davlat universiteti tarix fakulteti fuqarolik jamiyati kafedrasi

partiyalar, 
jamoat 
tashkilotlarining o'rni va ahamiyati katta. Ular mamlakat ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, madaniy-
ma'rifiy hayotida demokratlashtirish va hayotni erkinlashtirish borasida ancha jiddiy ishlarni 
amalga oshirmoqdalar. Biroq, hali ularda o'z faoliyatini takomillashtirish uchun tajriba 
etishmayotganligi ko'rinib qolmoqda. 
Mamlakatimizda ro'y berayotgan g'oyaviy-mafkuraviy jarayonlarni insonparvarlashtirish 
masalasi ham o'ta muhim ahamiyatga molikdir. Umuman, gumanizm g'oyalari, jamiyatni 
insonparvarlashtirish muammosi insoniyatning eng dastlabki paytlaridanoq katta muammo 
sifatida kun tartibida turibdi. Insonparvarlik kishiga g'amxo'rlikni anglatadi. U odamning qadri, 
uning erki, qobiliyatlari har tomonlama namoyon bo'lishi uchun kurashishda, insonning baxt-
saodati, teng huquqliligi, adolatli hayotni ta'minlashga intilishda o'z aksini topadi. Shuni alohida 
ta'kidlash lozimki, O'zbekistonning o'tmish tarixi - gumanizm g'oyalarining shakllanishi tarixi 
hamdir. Buyuk ajdodlarimizning ijodi va faoliyatida inson qadr-qimmati, uni hurmatlash, ularga 
erkin faoliyat ko'rsatish uchun shart-sharoit yaratish g'oyasi yotadi. 
Bu narsa jadidchilik va ma'rifatparvarlik harakatida ham o'z aksini topgan. Masalan, 
Abdulla Avloniy insonni ulug'laydigan, bezaydigan yaxshi xulqlardan hisoblangan 
odamgarchilik, insonparvarlik tufayli olamga madaniyat, ma'rifat, adolat urug'lari yoyiladi, 
deydi. «Odamgarchilikka, insoniylikka putur yetsa, - deydi Abdulla Avloniy, - musulmonlarning 
diliga ittifoq o'rniga nifoq, adolat o'rniga zulm, muhabbat o'rniga adovat, g'ayrat o'rniga atolat 
(murtadlik), muruvvat o'rniga g'azab, sahovat o'rniga buxl (baxillik), tavoze' o'rniga kibr, sadoqat 
o'rniga iftiro (bo'hton, tuhmat), shafqat o'rniga hasad, hurmat o'rniga husumat, qanoat o'rniga 
tama', sabr o'rniga g'urur, iqtisod o'rniga isrof, avf o'rniga dahshat, sa'y o'rniga safohat 
(nodonlik), g'ayrat o'rniga xurufot aralashadi». 

---

Ta'kidlash lozimki, insonparvarlik keng ijtimoiy fikrni qamrab oladi va ijtimoiy-gumanitar, 
umumta'lim sohalarida «gumanizm» nomi bilan ataladi. Gumanizmning o'ziga xos g'oyaviy-
mafkuraviy mezonlari mavjud. Bular - inson erki, uning qadr-qimmati, fuqaroning jamiyat 
oldidagi o'z burchi va mas'uliyatini his etishi hamda unga amal qilishi kabilardir.
Milliy g'oya vatanparvarlikka, xalqning tarixiy xotirasiga, o'zligini anglashiga asoslanadi. 
Bizning milliy g'oyamiz millatning, davlatning, yurtning qadr-qiymatini yuksaltiradi, iqtisodiy, 
sosial, siyosiy va ma'naviy salohiyatini yuzaga chiqaradi, oriyat va g'ururini asraydi, istiqbolini 
belgilaydi, kelgusi taraqqiyot uchun yo'l-yo'riqlar ko'rsatadi. Milliy g'oya o'zbek millatining 
o'ziga xosligi nimada ekanligini asoslab beruvchi ilmiy-nazariy va falsafiy qarashlar tizimidir.