„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi termiz davlat universiteti tarix fakulteti fuqarolik jamiyati kafedrasi

7. Mustaqillik – milliy g'oya fanining bosh mavzusi. Ma'naviy jasorat - millat g'oyasi va 
ruhining ifodasi.
Mustaqillik so‘zi: «Mustaqil [arabcha - erkin, ozod; tobe bo'lmagan, alohida]-1) ixtiyori 
o'zida bo'lgan; tobe, qaram bo'lmagan; 2) o'zganing yordamisiz yoki rahbarligisiz ish qila 
oladigan, o‘zicha fikr yurita oladigan, yashay oladigan; 3) faqat o'ziga taalluqli, o'zgalar 
ishtirokisiz, 
ta'sirisiz 
bo'ladigan»,-degan 
ma‘nolarni 
bildiradi. 
Mustaqillikning 
umummetodologik ahamiyati shundaki, u millat, halq manfaatlaridan kelib chiqib, barcha 
sohalarga – ishlab chiqarish, fan-texnika, iqtisod, siyosat, xuquq, ma'naviyat, madaniyat, turmush 
tarziga ham ozodlik va obodlik ruhini berdi. Va ayni ana shu mustaqillik ruhi har bir voqea, 
hodisa, jarayonlarning metodologik asosi bo'lib xizmat qiladi. Bu - mustaqillikning 
qonuniyati bo'lib, undan boshqacha yo'l bo'lishi ham mumkin emas. Boshqacha yo'l - bu yana 
ozodlikdan mahrum bo'lish, tobelik, qullik, mutelik, adolatsizlik sari bosilgan ayanchli qadam 
bo'lar edi. Shunday ekan, mustaqillik - o'zbek xalqi uchun yashash huquqi, u hayot-mamot 
masalasi. Bu huquq faqat kurash, mehnat qilish, adolat o'rnatish va Vatan baxt-saodati rivojini 
mustahkamlashdir. Mustaqillikning jamiyat hayotidagi tub mohiyati haqida Sh.M.Mirziyoev: 
«Agar har bir xalq, har bir davlat mustasil bo'lmasa, boshqalar uning nafaqat dehqonini, nafaqat 
ishchisini, hatto shoiru olimini ham, davlat arbobini ham istagancha tahqirlashi, insoniy sha'nini 
tuproqqa qorishi mumkin ekan. Biz yaqin tariximizda kechgan ana shunday ayanchli voqealar 
misolida mustasilligimizning ahamiyati va mohiyatini, qadr-qimmatini yanada teran anglab 
yetishimiz, 
uni 
har 
sanday 
yovuz 
kuchlardan 
himoya
qilishga doimo tayyor turishimiz shart»
9
, — degan edi. 
Mustaqillikning asosan quyidagi shakllari mavjud: birinchisi - siyosiy mustaqillik, 
ikkinchisi- iqtisodiy mustaqillik, uchinchisi - ma'naviy-madaniy mustaqillik. Siyosiy mustaqillik 
deb, har bir millat va xalqning o'z davlat hokimiyatiga, davlat muassasalariga, konstitusiyasiga, 
fuqaroligiga, tiliga, milliy puliga, davlat ramzlariga, davlat chegarasiga ega bo'lgan holda o'zini 
o'zi idora etish, mustaqil ichki va tashqi siyosat yurgizish, o'z taqdirini o'zi hal qilishdan 
iborat bo'lgan maqomiga aytiladi va hokazolar. Iqtisodiy mustaqillik deb, har bir millat va 
xalqning o'z tabiiy va moddiy boyliklariga to'la huquqiy ega bo'lib, ishlab chiqarish, iste'mol, 
taqsimot, ayriboshlash munosabatlarini mustaqil ravishda tashkil etish, yashash uchun zarur 
bo'lgan moddiy ne‘matlarni yaratish faoliyatiga aytiladi. Ma'naviy-madaniy mustaqillik deb, har 
bir inson, millat va xalqning olamda yuz berayotgan voqea, narsa, hodisa va jarayonlarga 
nisbatan erkin fikr bildirishiga, o'zining milliy hislatlarini, fazilatlarini umuminsoniy 
qadriyatlarga mos ravishda namoyish qilish asosida betakror madaniy borliq yaratish faoliyatiga 
aytiladi. 

Маnaviy jasorat-qalbida, yuragida jasorat hissi nihoyatda kuchli bo‘lgan insonlar har 
qanday murakkab vaziyatda ham adolat va haqiqat yo‘lida o‘zini ayamay, el-yurt uchun, 
Vatan uchun ibratli ishlarni amalga oshirishi.

Ма‘naviy jasorat-insonlarga hos bo‘lgan ma‘naviy fazilatlarni ezgu ishlar, his-tuyg‘ular, 
muqaddas va ulug‘ tushunchalar bilan uyg‘unlashib, millat g‘oyasi va ruhining 
ifodalanishidir. 

Ma‘naviy jasorat sohiblari: Sokrat, Platon, Farobiy, Beruniy, Ibn Sino, Xorazmiy, 
Kopernik, Galiley, Bruno, Mahatma Gandi, Amir Temur, Najmiddin Kubro, Yahyo 
G‘ulomov, Zulfiyaxonim, Ozod Sharofiddinov, Islom Karimov va boshq... 
Birinchi Prezidentning qat‘iyati va jasorati bilan yurtimiz mustaqillikka erishgan, 
taraqqiyot yo‘lida ulkan muvaffaqiyatlarni qo‘lga kiritgan. Islom Karimovni qancha e‘zozlasak, 
xalqimizga, yoshlarimizga ma‘naviyat yetkazgan bo‘lamiz, deya ta‘kidlagandi Shavkat 
Mirziyoyev. 
9
Mirziyoev Sh.M. «Shunday o'lka doim bor bo'lsin» // Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga 
quramiz. -T.:«O‘zbekiston», 2017. -B.344.

---