„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi termiz davlat universiteti tarix fakulteti fuqarolik jamiyati kafedrasi

Liberalizm
(lot. liberalis) — 1) dastlabki ma'nosi — hur fikrli, erkin shaxs. Murosasoz 
ma'nosini ham anglatadi; 2) liberalizm izdoshi va tarafdori) - 17-18-asrlarda Yevropa 
mamlakatlarida yuzaga kelgan va fuqaroviy, siyosiy, iqtisodiy erkinliklarga oid asosiy qoidalarni 
e‘lon qilgan g'oyaviy va ijtimoiy-siyosiy oqim.
Totalitarizm
(lot. totalis — yaxlit, to'liq) — 1) davlat boshqaruv shakllaridan biri (totalitar 
davlat). Totalitarizmda jamiyat hayotining barcha sohalari ustidan davlatning yalpi, to'la (total) 
nazorati o'rnatiladi, konstitusiyaviy huquq va erkinliklar tugatiladi, bir shaxs, ijtimoiy guruhning 
(mas., harbiylarning yoki bir partiyaning) yakkahokimligigaso'zsiz bo'ysuniladi, muholafat va 
o'zgacha fikrlovchilar qatag'on qilinadi (mas., 20-asrning 20-yillari oxiridan boshlab fashistlar 
Italiyasidagi, nasistlar Germaniyasidagi Totalitarizmning turli shakllari, SSSRdagi kommunistik 
rejim, Ispaniyadagi frankizm va b.); 2) etatizm, avtoritarizmni oqlovchi siyosiy tafakkur 
yo'nalishi. 20-asrning 20-yillaridan Totalitarizm Germaniya va Italiyadagi fashistlarning rasmiy 
mafkurasiga aylangan.Liberal va totalitar mafkuralar o‘zaro ziddiyatlidir.

---

Demokratiya
(yun. demos — xalq va kratos - hokimiyat) — fuqarolar erkinligi va tengligi 
qonunlarda mustahkamlangan, xalq hokimiyatchiligining vosita va shakllari amalda o'rnatilgan 
va yuzaga chiqarilgan siyosiy tuzum. Demokratiya davlat bilann inson munosabatlarini 
belgilaydi. Demokratiyaning asosiy talablari: ko'pchilik hokimiyati, fuqarolar teng huquqligi, 
ular huquq va erkinliklari himoyalanganligi, konstitusiya va qonunlarning ustuvorligi, 
hokimiyatning bo'linishi, davlat boshlig'i va vakolatli organlarning saylab qo'yilishi. 
Demokratiyaning bevosita demokratiya (asosiy qarorlar yig'ilishlarda bevosita barcha fuqarolar 
tomonidan yoki referendumlar yo'li bilan qabul qilinadi) va vakillik demokratiyasi (qarorlar 
saylab qo'yiladigan organlar tomonidan qabul qilinadi) shakllari bor. Demokratiyada asosiy 
e‘tibor inson manfaatlariga qaratilganligi bois unga asoslangan mafkura ustivor ahamiyat kasb 
etadi.