’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Fermentlar olti sinfga bo
’linadi. 
1.  Oksireduktazalar  -  oksidlanish  -  qaytarish  reaktsiyalarini  olib  boradi.  Ular 
biologik  yul  bilan  energiya  olishda  ishtirok  etadi.  Degidrogenazalar  (NAD, 
NADF,  FAD),  tsitoxromlar  (v,  s,  c1,  a,  a1),  H,  elektronlar  va  kislorodni  olib 
utuvchi fermentlar jumlasidandir. 
2.  Transferazalar 
—  ayrim  radikallarni  o’tkazishda ishlatiladi. Masalan, atsetil 
transferaza 
—  sirka  kislota  qoldig’i  (СН
3
СО
-
), 
  fosfotransferaza  (kinaza)  fosfat 
kislota qoldig
’ini (Н
2
РО
3
2-
) 
o
’tkazadi. Shu xil fermentlardan aminotransferaza va 
fosforlazalarni ko
’rsatish mumkin. 
3.  Gidrolazalar 
—  oqsil,  moy  uglevodlarni  suv  ishtirokida  parchalaydi, 
sintezlaydi. Peptidogidrogenazalar oqsil va peptidlarni,     glyukozidgidrolazalar, 
lipazalar uglevodlar, yotlarni parchalaydi. 
4.  Liazalar 
—  substratlardan  kimyoviy  guruhlar,  radikallarni  olib  qo’sh  bog’, 
hosil  qiladi,  yoki  kimyoviy  guruhlarni,  radikallarni  qo
’sh  bog’larga  ulaydi. 
Pirouzum kislotadan karbonat angidridni olib, sirka kislota hosil qiladi. 
5.  Izomerazalar 
—  organik  moddalarni  ularning  izomerlariga          aylantiradi. 
Izomerlanish  molekula  ichidagi  atomlar,  radikallar  va  guruhlarning  urnini 
o
’zgartadi. Uglevodlar, organik kislotalar va aminokislotalarning izomerlanishida 

---

qatnashadi. Bu fermentlar    metabolizmda katta rol uynaydi. Ularga, triozafosfat 
izomeraza, glyukozafosfatizomerazalarni misol qilib keltirish mumkin. 
6. Ligazalar - oddiy moddalardan murakkab moddalarni sintezlaydi.    Masalan, 
asparagin  sintetaza  fermenti  asparagin  kislota,  ammiak  va  ATF  dan  asparagin, 
ADF  va  fosfat  kislota 
hosil qiladi. Karboqsilaza esa СO
2
  ni  organik  moddalarga 
biriktiradi.  Piruvat  karboqs
ilaza  sirka  pirouzum  kislotaga  СO
2
  ni  piruvat 
karboqsilaza shavel kislotaga aylantiradi.