’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

II.  Kerakli  jixozlar:  Mikroskop,  buyum  oynasi,  probirka,  Pitre 
kosachasi va flokonlar. 
 
 
III. Darsning borishi. 
 
Laboratoriyada  bakteriyalar  probirka,  Petri  kosachasi  va 
flakonlarda  ko
’paytiriladi.  Oziq  muhitga  havo  yuborib  muntazam 
ravishda  aeratsiya  qilinadi,  natijada  bakteriyalarning  o
’sishi  va 
ko
’payishi tezlashadi. Anaerob bakteriyalar anaerostatlar  havosi so’rib 
olib  ko
’paytiriladi,  shuninigdek  ularni  vakuum-eksikatorlarda  ham 
o
’stirish mumkin. 
 
Bakteriyalarni oziq muhitida ko
’paytirilganda quyidagi bosqichlar 
sodir bo
’ladi: 
 
I.  Boshlang
’ich  turg’un  bosqich  –  bakteriyani  ekkan  vaqtdan 
o
’sishigacha bo’lgan muddat (1-2 soat), bunda bakteriyalar soni deyarli 
o
’zgarmaydi, qisman kamayishi mumkin. 
 
II.  Ko
’payishning  to’xtab  turgan  bosqichi  –  bu  bosqichda 
kattalashish (o
’sish) tezligi oshadi, lekin ko’payish tezligi past bo’ladi. 
Bu bosqich 2 soat davom etadi. 
 
III.  Eksponentsial  bosqich,  bunda  bakteriya  soni  yuqori  tezlikda, 
ya
’ni geometrik progress tarzida bo’linadi, 5 -6 soat davom etadi. 
 
IV.  Bakteriyalar  ko
’payishining  sekinlashishi  bosqichi.  Bunda 
oziq  muhit  tarkibi  o
’zgaradi,  metabolizm  mahsulotlari  ko’payadi  va 
kislorod kamayadi. Bu bosqich 2 soat davom etadi. 
 
V.  Maksimal  turg
’un  bosqich,  bunda  yangi  hosil  bo’lgan 
bakteriyalar soniga teng bo
’ladi. Bu bosqich 2 – soat davom etadi. 
 
VI.  Bakteriyalarning  nobud  bo
’lish  bosqichi  –  bunda  bakteriya 
hujayralarining  nobud  bo
’lishi  tezlashadi.  Bu  bosqich  3  soat  davom 
etadi. 

---

 
VII.  Lagorifmik  nobud  bo
’lish  bosqichi,  bunda  bakteriya 
hujayralari  muayyan tezlikda nobud bo
’ladi. Bu bosqich 5 soat davom 
etadi. 
 
VIII.  Nobud  bo
’lish  tezligining  sekinlashish  bosqichi,  bunda 
hujayralarning  nobud  bo
’lishi  kamayadi,  tirik  qolgan  bakteriya 
hujayralari tinch holatga o
’tadi.