’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

 
 
4С
6
Н
12
O
6
 
= 3СН
3 
СН
2
СOOН + 2СН
3
СOOН + 8СO
2
 
+ 8Н
2
 
Geksoza        
moy kislota            sirka kislota 
 
 
Moy kislota bakteriyalari orasida mezofill va termofillari bor. Moy kislotali 
bijg
’ish tufayli ba‘zan tuzlangan oziq mahsulotlariga Yoqimsiz hid paydo bo’ladi. 
 
Sanoatda  moy  kislota  toza  bakteriya  kulturasini  ishlatib  olinadi.  Hosil 
bo
’lgan moy kislotasi ajratib olinib, kimyoviy usulda tozalanadi. 
 
Pektin moddalariniig bijg
’ishi. Tabiatda bu tip bijg’ish ham keng tarqalgan . 
Pektin  o
’simlik  tukimalarida  ko’p  miqdorda  uchrab,  hujayralarni  bir  -  biriga 
biriktirish vazifasini bajaradi. Pektin murakkab birikma, suvda erimaydi, kislotali 
muhitda kislota va utlevodlarga parchalanadi. Pektin kislotasini ba
‘zi bakteriyalar, 
mog
’or zamburug’lar, aktinomitsetlar va boshqa mikroorganizmlarda uchraydigan 
pektinaza, propektinaza va pektaza fermentlari parchalaydi. 
 
Pektinli  bijg
’ish  jarayoniga  asoslanib,  tolali  o’simliklardan  tola  ajratib 
olinadi.  Bunda  "shudringli"  usul  va  "suvda  ivitish"  usullari  qullaniladi.  Suvda 
ivitilganda  zig
’ir,  kanop  va  boshqa  tolali  o’simlik  poyalari  betonlangan 
hovuzlarda  25°S  da  ko
’p  miqdordagi  suvga  botirib  quyiladi.  Dastlab  ko’p 

---

miqdorda  kupik  hosil  bo
’ladi,  keyin  pektinli  bijg’ish  boshlanadi  va  tola  oson 
ajraladi.  Jarayon  anaerob  sharoitda  yashaydigan  spora  hosil  qiluvchi  Cl. 
pectinovorum bakteriyasi ishtirokida kechadi. 
 
Shudringli  usulda  ivitish  uchun  tolali  o
’simliklar  kuzda  yerga  bir  tekis 
qo
’shiladi bijg’ish esa aerob usulda, zamburug’lar ishtiroki bilan boradi. Pektinli 
bijg
’ishda  ishtirok  etadigan  bakteriyalar  1895  yili  S.N.  Vinogradskiy 
laboratoriyasida  Fribes  tomonidan  ochilgan  va  CI.  felsineum  deb  nomlangan. 
Keyinchalik  Beyerink  uni  granulobacter  pectinovorum  deb  atagan.  Chunki  u 
granulezaga xos sifat reaktsiyasi bergan.