’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

 
            
С
6
Н
12
O
6
  
→ 2СН
3
СН
2
O
Н+ 2СО
2
+116 kJ 
 

---

 
 
С
6
Н
12
O
6
  
→ 6СO
2
 + 6
Н
2
O + 2810 kJ 
 
 
Achitqilar uchun aerob sharoit zarur bo
’lsa, ular yordamida vino, spirt, pivo 
olish  uchun  anaerob  sharoit  zarur.  Odatda  kislorod  yetarli  bulmagan  sharoitda 
achitqilar  bijg
’ish  jarayonini  olib  boradi.  Agar  kislorod  miqdori  oshirilsa, 
bijg
’ishdan  tashqari,  nafas  olish  jarayoni  ham  boradi.  Buni  aerob  va  anaerob 
sharoitda  S
2
N
5
ON  va  SO
2
  ning  nisbatidan  ko
’rish  mumkin.  Aeratsiya  yaxshi 
bo
’lganda,  spirt  miqdori  30%  dan  kam  bo’ladi.  Spirtli  bijg’ishda  15%  spirt 
to
’plangandan  so’ng,  bijg’ish  tuxtaydi,  chunki  etanol  achitqi  hujayralarni 
zaharlaydi. 
 
A.N.  Lebedev  (1911)  achitqilarni  termostatda  25-30°S  da  ustirgandan 
keyin, 2 soat suv bilan yuvib, achitqi shirasidan fermentlar ajratib olgan. 
Rus  olimlaridan  L.A.  Ivanov,  S.P.  Kostichev,  A.N.  Lebedevlar  spirtli  bijg
’ish 
jarayoni  ko
’p  bosqich  li  jarayon  bo’lib,  glyukoza  molekulasi  gidrolitik 
parchalanish  reaktsiyalari  natijasida  pirozum  kislotaga  aylanadi,  bu  reaktsiyalar 
anaerob  sharoitda  boradi.  Keyin  nafas  olish  bilan  bijg
’ish  jarayonlari  bir  — 
biridan ajralib, turlicha yul bilan ketadi. Buni S.P.  Kostichev 
ishlarida 
ko
’rish 
mumkin. 
 
Spirtli  bijg
’ish  jarayoni  oziq  —  ovqat  sanoatda  muhim  ahamiyatga  ega. 
Spirtli bijg
’ish uchun turli mahsulotlardan foydalanish mumkin. 
 
1.  Tarkibida      kraxmal      bo
’lgan      mahsulotlar      (bugdoy,  arpa,  javdar, 
makkajuxori, kartoshka). . 
 
2. Tarkibida shakar bo
’lgan mahsulotlar (lavlagi, shakar— qamish), 
 
3.  Yog
’och  kipikga  НСI  va  H
2
SO
4
  bilan  ishlov  beriladi,  kipik  shakarga 
aylanadi, keyin bu mahsulotga nitrat, fosfat tuzlari va vino achitqilari qo
’shiladi. 
1m3 kipikdan 158 l metil spirt olinadi. 
 
4. Hozirgi vaqtda spirt sintetik yul bilan etilen gazidan olinmokda: