’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

 
 
3C
6
H
12
O
6 
=  4СН
3
СН
2
СOOН   +   2СН
3
СOOН  +   СO
2
 
+ Н
2
O   
 
 
propion kislota   
 
sirka kislota 
 

---

 
Propion 
—  kislotali  mikroorganizmlar  sut  kislotani  ham  parchalashi 
mumkin: 
 
СН
3
СНOНСOOН → 2СН
3
СН
2
СOOН + СН
3
СOOН + Н
2
O + СO
2
 
 
propion 
 
 
 
 
 
sirka 
 
kislota 
 
 
 
 
 
kislota 
 
 
Yetilgan  pishlokda  sut
—kislotali  bijg’ishdan  so’ng  propion  —  kislotali 
bijg
’ish boradi va sirka kislota bilan birga propion kislota hosil bo’ladi. 
 
Propion  kislota  pirouzum  kislota  yoki  sut  kislotaning  yoki  qaytarilishidan 
yoki  yantar  knslotaning  dekarboqsillanishidan  hosil  bo
’lishi  mumkin.  Bu 
jarayonlar haqiqatda juda murakkab va turlicha reaktsiyalar natijasida yuz beradi. 
 
Propion  kislotali  bakteriyalarning  o
’sishi  uchun  oqsillar,  aminokislotalar 
yoxud ammoniy tuzlari, vitaminlardan tiamin, biotin va pantog
’en kislotalarining 
bo
’lishi  zarur.  Rivojlanishi  uchun  optimal  temperatura  30  —37°C  rN  7.  By 
bakteriyalar  sut 
—  kislotali  bakteriyalar  Bilan  birga  uchraydi.  Sutga  tuproqdan 
yoki o
’simliklardan kelib tushadi. Propion kislota bakteriyalari kavsh qaytaruvchi 
hayvonlarning ovqat hazm qilish organlarida uchraydi. 
 
Oshkozonga 
tushgan 
tsellyulozani 
tsellyuloza 
parchalovchi 
mikroorganizmlar 
gidrolazalab, 
gyukozaga 
aylantiradi. 
Propion 
kislota 
bakteriyalari  esa  glyukozani  sut  kislotasiga  aylantiradi  va  h.  Propion  kislota 
bakteriyalari  glyukoza  va  sut  kislotasini  propion  kislota  va  sirka  kislotasiga 
aylantiradi. Ular o
’z navbatida tomirlar orqali surilib, qonga o’tadi. 
 
Propion  kislota  bakteriyalari  sanoatda  V12  vitamini  olish  uchun  ham 
ishlatiladi. 
 
Moy  kislotali  bijg
’ish.  Bu  tip  bijg’ish  tabiatda  juda  keng  tarqalgan  . 
Jarayonning  biologik  tabiatga  ega  ekanligi  1861  yilda  Lui  Paster  tomonidan 
isbotlab berilgan. Jarayonni moy kislota bakteriyalari amalga oshiradi. Ular tipik 
anaeroblar  bo
’lib,  klostridial  va  plektridial  tipda  sporalar  hosil  qiladi. 
 
Bakteriyalarning uzunligi 1 
— 2 x 5— 10 mkm. Ularning Vasillaseae oilasi 

---

Clostridium  avlodiga  mansub  60  dan  ortiq  turlari  ma
‘lum.  Vakillaridan 
 
Clostridium  pagterianura,  Clostridium  felsineum,  Clostridiurn  botulinum, 
Clostridium tetani, Clostridium perfringens va boshqalarni keltirish mumkin. Ular 
harakatchan,  gramm  musbat  zaxira  modda  sifatida  granulyoza  to
’playdi. 
 
Uglerod  manbai  sifatida  mono 
—  disaharidlar,  ba‘zi  polisaharidlar 
(dekstrin,  kraxmal),  sut  va  pirouzum  kislotalari,  mannit,  glitserin  va  boshqa 
birikmalardan foydalanadi. Azot manbai sifatida aminokislotalar, ammoniy tuzlari 
va  h.  larni  ishlatadi.  Moy 
—  kislotali  bijg’ish  qantlarning  pirouzum  kislotasi, 
Embden 
— Meyergof — Parnas yulida o’zgarishi orqali amalga oshadi. Pirouzum 
kislotasidan moy kislotaning hosil bo
’lishi murakkab jarayondir. 
 
Moy  kislotali  bijg
’ishning  umumiy  reaktsiyasini  quyidagicha  ifodalash 
mumkin: