’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta ’lim vazirligi. Buxoro davlat universiteti

2.4. Tayyorgarlikning boshlangich bosqichida jismoniy sifatlarni 

tarbiyalash 

 

Tezkorlik - ma

’lum ishning qisqa vaqt ichida bajarilishini talab etuvchi sifat 

bo

’lib, uni samarali rivojlantirish ayniqsa yosh bolalarda (7-11 yosh) yaxshi natija 

beradi. 12-15 yoshli bolalarda tezkorlikning rivojlanishi ko

’proq ularning mushak 

kuchini,  tezkorlik  -  kuch  sifatini  orttirish  hisobiga  ro

’y  beradi.  Tezkorlik  uchta 

tarkibiy qismdan iborat: Oddiy aks ta

’sir (tezkorlik). M: joyda o’tirgan holda turli 

tashqi  ta

’sirlarga  (lampochkaning  yonishi,  issiq,  sovuq,  tovush  va  hakozo)  tez 

“javob” qaytarish. 

Murakkab  aks  ta

’sir yoki tana harakati bilan ta’sirlarga (vaziyatga) “javob” 

qaytarish. M: bokschi, voleybolchi, voleybolchini tezkor harakati. 

Siklik  harakatning  qaytarilishi.  M:  velosipedchi,  suzuvchining  tezkor 

harakati.  Tezkorlikning  ushbu  taraqqiy  qismlari  bir-biri  bilan  uzviy  bog

’liq 

bo

’lmaydi, ya’ni oddiy aks ta’sir harakatini qanchalik ko’p mashq qilinsa ham tana 

harakati  yoki  stiklik  harakat  deyarli  rivojlanmaydi  va  aksincha.  Tayyorgarlikning 

boshlangich  bosqichida  tezkorlik  sifatini  tarbiyalash  quyidagi  vosita  -  mashqlar 

yordamida  amalga  oshirilishi  maqsadga  muvofiqdir:  harakatli  o

’yinlar,  qisqa 

masofaga  yugurish,  turli  estafetalar,  sakrashga  oid  mashqlar,  gimnastika  va 

akrobatika mashqlari, qoidasi soddalashtirilgan sport o

’yinlari. Mazkur vositalarni 

qo

’llashda    kompleks  uslubdan  foydalanish  yaxshi  samara  beradi.  Ushbu 

bosqichda  tezkorlik  va  tezkor  kuch  sifatlarini  rivojlantirish  bilan  bir  qatorda 

mushaklar kuchini taraqqiy ettirishga e

’tibor berish lozim.