Zbekiston respublikasi oliy va o

Taqrizchi: Katta oʻqituvchi Yulduz Toʻraxoʻjayeva

Xulosa

Oʻzbek tili leksikasiga oʻzlashishi sezirarli darajada ta’sir qilgan 20 dan ortiq til oʻzlashmalari mavjud, shuningdek, tilimizda oʻzlashishi faol boʻlmagan bir qancha tillarning oʻzlashmalari ham uchrab turadi. Mustaqillikkacha boʻlgan davrda oʻzlashgan ayrim leksemalar rus tilining tabiatiga moslashgan holda tilimizga oʻzlashgan.Masalan, chempionat, trenirovka, tanketka, kovboyka, trusi kabi leksemalar soʻngida –at,-ka singari elementlarning kirish hollari inglizcha leksemalarning tabiatidan yiroq hisoblanadi. Shuningdek,bu kabi hodisani xaker, xuligan va xoll kabi leksemalarda h fonemasi oʻrniga x fonemasi ishlatilganidan ham sezish mumkin. Oʻzbek tili leksikasining kata qismini oʻz qatlam leksemalari tashkil etadi. Lugʻat boyligimizdagi forscha- arabcha, shuningdek, ruscha oʻzlashma leksemalarning ham miqdori boshqa til oʻzlashmalariga qaraganda kata miqdorda boʻlib hozirda ularning qatoriga inglizcha oʻzlashmalarni ham kiritish lozim. Eski nashrdagi “Oʻzbek tilining izohli lugʻati” ga 80ga yaqin inglizcha oʻzlashma soʻz kiritilgan boʻlsa, yangi nashrdagi “Oʻzbek tilining izohli lugʻati “ ga 500 dan ortiq inglizcha oʻzlashma so’z izohlangan. Shuningdek, “Oʻzbek tiliga oʻzlashgan inglizcha soʻzlarning izohli lugʻatida” da 350 dan ortiq soʻz, bundan tashqari, vaqtli matbuotda qoʻllanilayotgan neologizmlar, “Inglizcha-oʻzbekcharuscha axborot texnologiyalari va internetga oid qisqacha atamalar lugʻati” kabi inglizcha oʻzlashmalar hisobiga mingdan ortiq leksema ozlashganini aniq aytish mumkin. Kundalik sozʻlashuvda ishlatilayotgan va qollanishi faol boʻlgan ayrim leksemalarning “Oʻzbek tilining izohli lug’ati” dan joy olmaganini kuzatish mumkin. Masalan, imij, koka-kola, minimarket, gipermarket, chizburger, xot-dog, chipsi, netbuk, blutus, flesh xotira ,vay-fay, planshet, internet kabi koplab leksemalar ham izohli lug’atimizdan joy olishi zarur.