Zbekiston respublikasi oliy

Oʻzgarmas tokli uch fazali sxemalar. Oʻzgarmas tokli uch fazali sxema himoyaning tok zanjirida uchta fazaga oʻrnatilgan TA1, TA2, TA3 tok transformatorlari va uchta KA1, KA2, KA3 tok relelarini toʻliq yulduz usulida yig’ib amalga oshiriladi. Texnika xavfsizligi talablariga mos ravishda tok transformatorlarining ikkilamchi chulg’amlari zaminlanadi. 6.4-rasmda MTH ning uch fazali sxemasi alohida zanjirlarda keltirilgan.
Himoya qilinayotgan liniyadagi qisqa tutashuv turiga qarab bir yoki bir necha tok relesi (KA) ishga tushadi, natijada vaqt relesi KT ning chulg’amidan tok oʻtadi. Ma’lum bir fursatdan keyin rele KT ning kontaktlari qoʻshilib oraliq relesi KL ni ishga tushiradi. Oraliq relesi KL vaqt relesi KT kontaktlarining quvvatini oshirish uchun xizmat qiladi. KL ning kontaktlari koʻrsatish relesi KN va oʻchirgichning blok – kontaktlari Q orqali oʻchiruvchi solenoidning zanjirini tutashtiradi, bu esa Q oʻchirgichni oʻchishiga olib keladi, keyin blok kontakt Q himoya zanjirini uzadi.
MTH ni ishlash toki, sabr vaqti va sezgirlik koeffitsiyenti himoyaning aniqlanishi talab etiladigan parametrlari hisoblanadi. Oʻchirgichni oʻchirishga olib keladigan fazadagi birlamchi minimal tok himoyaning ishlash toki deyiladi (I_XISH). Shu vaqtda relening chulg’amidan oʻtayotgan ikkilamchi tok relening ishlash toki hisoblanadi (I_RI). Himoyani dastlabki holatiga qaytaruvchi maksimal tok qaytish toki deyiladi. Qaytish tokining ishlash tokiga nisbati relening qaytish koeffitsiyenti deb ataladi (K_k).

1. 
   b)
   

6.4-rasm. Uch fazali uchta releli MTH. a) Tok zanjiri b) operativ zanjir

1. 
   Sabr vaqti tokka bog’liq MTH. Bu sxemada ishga tushiruvchi organlar funksiyasini, tanlovchanlikni induksion tipidagi rele РT – 80 bajaradi, vaqt relesi, koʻrsatish relelari ishlatilmaydi. Quyidagi sxemada xuddi shu rele yordamida bajarilgan himoyaning tok va operativ zanjirlari koʻrsatilgan:
   

6.5-rasm. Uch fazali sabr vaqti relesining tokga bog’liqligi Sxemadagi relelar soni kam. Lekin ularni sozlash qiyinroq amalga oshiriladi.
Nol simdagi tok
I_n=I_a+I_v+I_s=3I₀ , (6.7)
Bu turdagi 3 fazali MTH sxemalari qisqa tutashuvning barcha turlariga ta’siran javob beradi, ammo neytrali izolyatsiyalangan tarmoqlarda 2 faza yerga tutashsa tanlovchanligi susayadi.

2.