‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

XX BOB. MAKTABSHUNOSLIK

1. Maktab  ishifli  boshqarisb  va  unga  rabbarlik  qilish

0 ‘quv-tarbiya  ishlariga  rahbarlik.  Prezident  I.A.Karimov 

rahbar ma’suliyati xususida shunday yozadi: “Ayniqsa, zamonning 

yurishi,  o‘zgarishi  bilan  awalo  rahbarlar,  yetakchilar  o‘zgarishi 

kerak.  Biz 

XXI  asr  -   inteluktual  taraqqiyot  asri,  deb  ko‘p 

gapiramiz. Modomiki, shunday ekan, bugungi kunda rahbar nafaqat 

aniq  bir  kasb-hunaming  egasi  awalo,  o‘zining  faoliyati  va 

insoniyligi  bilan  xalqning  ishonchiga  munosib  bolishi  yuksak 

intelektual  tafakkur  sohibi,  uzoqni  ko‘ra  oladigan,  doimo 

yangilikka  intilib,  zamon  bilan  hamqadam  bo‘lib  yashaydigan 

qattiyatli shaxs bo‘lishi lozim”.

Ta’lim  muassasasi  uning  rahbari  (direktor  yoki  rektor) 

tomonidan boshqariladi. Ta'lim muassasasi direktori o‘quvchilami 

ma’naviy  barkamol, jismonan  sog‘lom  bo‘Iishlari,  fan  asoslarini 

puxta  o‘zlashtirishlari,  umumiy  ta'lim  muassasasining  bugun 

faoliyati  uchun  javobgar  shaxs  sanaladi.  Tashkilotchi  oliy 

ma'lumotli, kamida uch yillik pedagog ish stajiga ega bo‘lgan eng 

yaxshi  o‘qituvchi  tuman  xalq  bo‘limi  tavsiyasiga  binoan  viloyat 

xalq  ta’limi  (Toshkent  shahrida  shahar  xalq  ta’limi)  bo‘limi 

tomonidan  direktor tayinlanadi.  Bir maktabdan ikkinchi maktabga 

ko‘chiriladi,  ishdan  bo‘shatiladi.  Viloyat  xalq  ta’limi  bo‘limi  bu 

haqida 0 ‘zbekiston Respublikasi XTB  ga ma’lum  qiladi.  Maktab 

direktori 

ta’lim  muassasasi  boshqaruvni  zamonaviy  usullarda 

tashkil  etishi  zarur.  Bu  esa  ilg‘or  tajribalarni  va  fan  texnika 

yutuqlarini muntazam o‘rganib o‘z faoliyatiga tatbiq etib borishni, 

kasbiy  faoliyatiga  ijodiy  yondoshuvni  talab  qiladi.  Xalqimizda 

rahbar  kadrlar  va  ularga  xos  xususiyatlarga  sharqona  yonda- 

shuvning  boy  tarixiy-madaniy  an’analari  mavjud.  Abu  Nasr 

Forobiy  rahbar  tabiatan  nozik,  farosatli  bo‘lib,  umumiy  axvol 

qandayligini  ravshan  tasawur  qila  olishi;  voqea-hodisalami

477

---

xotirasida  to'la-to^is  saqlab  qoladigan;  zehni  o‘tkir  zukko,  o‘z 

fikrini  chiroyli  so‘zlar  bilan  ifodalaydigan,  ravshan  tushuntira 

oladigan;  ta’lim olishga, bilim va ma'rifatga havasli bo‘lib,  uning 

mashaqqatlaridan  haq  va  haqiqatni,  odil  va  haqiqiy  odamlami 

sevadigan,  yolg‘on  va  yolg‘onchilami  yomon  ko‘radigan;  o‘z 

qadrini  biluvchi,  oriyatli;  tabiatan  adolatparvar  va o‘zi  zarur  deb 

hisoblaganda chora-tadbirlarni amalga oshirishda qat'iyatli, sabotli, 

jur'atli  kabi  insoniy  hislatlarga  ega  bo‘lishi  kerakligini  ta'kidlab 

o'tilgan.  Zamonaviy  maktab  faoliyatini  tashkil  etish  va 

boshqarishda  ta'lim  muassasasi  barcha  xodimlarini  o‘z  mehnat 

faoliyati  natijalaridan  birdek  qoniqish  hosil  qilishlari  jamoadagi 

to‘g‘ri  mehnat  taqsimoti,  xodimlami  o‘z  vazifalariga  nisbatan 

ma'suliyat  hissining  shakllanisbi  o‘quv jarayonini  hozirgi  zamon 

talablari  darajasida  ilmiy  asosda tashkil  etish  samaradorligi  ko‘p 

jihatdan  ta'lim  muassasasi  rahbarlarining  fonksional  vazifalarini 

qay darajada tushunib yetish va amalga oshirishga bog‘liq bo‘ladi. 

Rahbar  xodim  ta'lim  muassasasidagi  mavjud  munosabatlar, 

o‘quvchilaming jismoniy, ruhiy va intellektual rivojlanishiga ta'sir 

ko‘rsatuvchi  omillar,  ya'ni  o‘qituvchilar  bilan  o‘quvchilar,  ota- 

onalar  bilan  ta'lim  muassasasi  hamda  o‘quvchilar  o‘rtasidagi 

munosabatlardan yaxshi xabardor bo‘lishi lozim. Jarayonda yuzaga 

kelishi  mumkin  bo‘lgan  salbiy  holatlami  o‘z  vaqtida  aniqlash 

hamda  unga ta'sir ko‘rsatishning  eng maqbul  yo‘llarini  belgilash, 

ta'lim  tarbiya jarayonining  holati  to‘g‘risida  ishonchli  axborotlar 

to‘plash,  qayta  ishlash  va  obyektiv  baholash  muhim  ahamiyatga 

ega.