‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

11 yillik majburiy o ‘rta ta ’limning ikkinchi  bosqichi

 tayanch 

umumiy  o ‘rta ta’lim  bo‘lib,  V-IX  sinflami  qamrab  oladi.  Ta’lim­

ning davomiyligi 5 yilni tashkil qiladi. Bu bosqich o‘quvchilaming 

o‘smirlik davriga to‘g‘ri kelib,  ulaming jadal rivojlanishi,  axloqiy 

meyorlami egallashi  amalga oshadi.  0 ‘smir yoshdagi  o‘quvchilar 

o‘z  oldilariga  shaxsiy  ahamiyatga  ega  bo‘Igan  maqsadlar  qo‘ya- 

dilar,  ularda  kasbiy  mo‘ljallar  hosil  bo‘ladi.  Bu,  o‘z  navbatida, 

o ‘quvchilami  kasbiy  faoliyatning  turli  turlariga  yo‘naltiradi.  Shu 

bilan  bir  qatorda  ularda  o‘zlik,  o ‘zlikni  anglash  hissi  tarkib  topa 

boshlaydi. Mazkur tuyg‘u ularga o‘z mavqelarini aniqlash imkonini 

beradi.  Bu  bosqichda  V-IX  sinf  o ‘quvchilarida  tabiat,  jamiyat, 

insonga oid bilimlami o ‘zlashtirish, amaliy, bilish hamda m a’naviy 

faoliyat tajribasini shakllantirish uchun sharoit yaratiladi.

Bu  davrda  o‘quvchilami  ijtimoiylashtirishga  alohida  e ’tibor 

qaratiladi.  Ularda  huquqiy  bilimdonlik  va  mas’uliyat  hissi  tarkib 

toptiriladi.  Shuningdek,  o‘quv  faoliyati  shakllarining  o‘zlashtiri- 

lishi bilan bir qatorda o ‘z faoliyatlarini tashkil qilish mexanizmlari, 

nazariy fikrlash usullari, ilmiy bilish metodlari, kasbiy bilish hamda 

kasbiy  mo‘ljallar,  faoliyatning  turli  turlariga  nisbatan  dastlabki 

yo‘nalishlar hosil bo‘ladi. Bu bosqichda ta’lim mazmunini nisbatan 

yakunlangan о ‘quv bloklari tashkil etadi. Mazkur о'quv bloklari X- 

XI sinflardata’limni davom ettirish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. 

Ushbu  bosqichda  o ‘quvchilami  ta ’limning  keyingi  bosqichiga 

tayyorlash va muayyan  sohani tanlashlari uchun sharoit yaratiladi. 

Bu  esa  ulaming  ijtimoiy jihatdan  o ‘z  mavqelarini  aniqlashlari  va 

mustaqil  bilim  olishlarini  ta’minlaydi.  0 ‘quvchilaming  shaxsiy 

imkoniyatlari va mayllarini hisobga olgan holda ta’lim muassasasi 

sohalar bo‘yicha ixtisoslashgan ta’limni joriy etishi mumkin.  15-16 

yoshli  o ‘quvchilar  o‘z  xohish-istaklariga  ko‘ra  ixtisoslashgan 

sinflarda  o ‘qishni tanlash imkoniyatiga ega boiadilar.

V-IX sinflardagi ta ’lim jarayonida o‘quvchilarda bilimlarning 

izchil  tizimi,  ilmiy  axborotlami  taqdim  etish  orqali  ularda  ilmiy, 

falsafiy,  huquqiy,  siyosiy  dunyoqarash,  mustaqil  hamda  tanqidiy

44

---

fikrlash,  tahliliy  faoliyat  tajribasi,  kasbiy  tafakkur,  kasbiy  tanlov 

ko‘nikmalari va eng zarur hayotiy kompetensiyalar hosil qilinadi.