Ўзбекистон республикаси олий ва

Jazo choralari turlari

Tanbeh berish– eng muhim jazo chorasi. O'qituvchi talabalarga yuzma-yuz turib tanbeh beradi, buni jurnaliga qayd etib boradi. Ogohlantirish – sodir etilishi mumkin bo'lgan muayyan xatti-harakatlarning oldini olish maqsadida qo'llaniladi. Jazolash – talabaning ma'lum xatti-harakatlarini qat'iy choralar asosida baholash. Agar tanbeh va ogohlantirish kutilgan natijani bermasa, talaba belgilangan intizomni buzaversa, uning aybi qay darajada bo'lishi va intizomni qanday sharoitda buzganligini inobatga olib unga tarbiyaning jazolash metodlaridan birini qo`llash mumkin. Jazo puxta o'ylab qo'llanilishi lozim, aksincha, jahl ustida jazolash salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Jazolar yakka xarakterda, ya'ni, birgina usulni qo'llash asosida bo'lsin, talabaning aybiga mos, muvofiq bo'lishi, tez-tez qo'llanilmasligi, jazolanuvchida jazoning to'g'ri belgilanganligiga nisbatan shubha tug'ilmasligi va ular o'z ayblarini sezishi bu borada ko`p sababsiz dars qoldirib borganligi inobatga olinadi. Xulosa qilib aytganda ta`lim jarayonida tarbiyaning jazolash metodlaridan o`z o`rnida va to`g`ri foydalanish yuqori samara beradi. Tarbiyaning xalq pedagogikasidagi jazolash metodlari bilan bir qatorda rag`batlantirish metodlari ham muhim ahamiyatga ega bo`lib, ularni quyidagi uch guruhga bo'lish mumkin:

Bu guruhlar o'z navbatida bir qator tarbiya elementlaridan tashkil etadi. Shaxs ongini shakllantirish metodlariga: hikoya, tushuntirish, izohlash, ma'ruza, suhbat, ishontirish, nasihat, yo'riqnoma, munozara, ma'ruza, namuna; faoliyatni tashkil etish va ijtimoiy xulqni shakllantirish metodlariga mashqlantirish, odatlantirish, pedagogik talablar, jamoat fikri, topshiriq, tarbiyalovchi vaziyat; xulq va faoliyatni rag'batlantirish metodlariga: musobaqa, rag'batlantirish va jazolash kiradi.