¤збекистон республикаси олий ва

II. БОБ. Стандартлаштириш ва маҳсулот сифати
Сифатни бошқаришдаги стандартизация

70-80 йилларга келиб кўп давлатларнинг олимлари ва мутахассислари фақат тайёр маҳсулот сифатини текшириш йўли билан сифатга кафолат бериб бўлмайди деган хулосага келдилар.

У анча аввалроқ бозор талабларини ўрганиш жараёнида, лойиҳалаш ва конструкторлик ишлари жараёнида, ишлаб чиқаришнинг барча жабҳаларида жамланган маҳсулот ва материалларни таъминловчиларни танлашда ва албатта, маҳсулотни олишда, техник хизмат кўрсатишда ва ишлатиб бўлгандан сўнг утилизация қилишда таъминланиши лозим.
Бундай комплекс ёндошиш бозорни ўз талабини аниқлашдан бошланиб ва ўз ичига чиқарилаётган маҳсулотни такомиллаштириш, ишлаб чиқаришга тайёрлаш, ишлаб чиқариш, сотиш ва энг кам харажатларда сифатни таъминлаш бозор конъюктурасини ҳисобга олиб «қайта алоқа» ва режалаштиришнинг фойдали системаси асосидаги ёпиқ жараённи яратишни таъминлайди.
Маҳсулотнинг сифатини пастлиги (рақобатбардош эмаслиги) – бу абстракт категория бўлмай балки корхонанинг яшовчан эмаслигига аниқ асосдир. Шунинг учун сифат муаммоси эндиликда стратегик муаммодек англанади.
Маҳсулотнинг рақобатбардошлигини ошириш тартибини қураётиб, корхоналар қуйидаги олдинга қўйилган мақсадларга эга бўлиши керак:

1. 
   Маҳсулот сифатининг бозор талаби ва аниқ харидор талабига мувофиқ келиши;
   
2. 
   Маҳсулотнинг сотиб олиш, етказиб бериш ва фойдаланиш харажатлари йиғиндисини камайтириш;
   
3. 
   Харидор истаган муддатга етказишни амалга ошириш;
   
4. 
   Корхонанинг бозорда юқори мавқеини яратиш ва корхонанинг мустаҳкам ҳамкор сифатида тасдиқлайдиган далилларни келтира билиш.
   

Корхонанинг ўз мақсадига эришиш қобилияти, чиқарилаётган маҳсулотнинг рақобатбардошлигини таъминлаш, ундаги бошқариш ва ташкил этиш тартиби – сифатни бошқариш тартибидан аниқланади.
Сифатни бошқариш тартиби – фирмада амал қилинаётган ва фойдали техник, бошқариш усулларини ўз ичига олган, инсонлар ва машиналарнинг ўзаро муносабатини энг яхши ва энг қулай усулларни таъминлаган ва шунингдек сифат учун қилинган харажатларни тежаш, маълумотларни беришни ўзида намоён этадиган келишилган иш қурилишидир.
Жаҳон тажрибаси ва фақат амалдаги сифатни бошқариш тартибини умумий белгиларини, бплки ҳар бирида қўлланиши мумкин бўлган принцип ва усулларни барпо этади. ҳозирги вақтда концептуал фарқларни ўз ичига олган баъзи сифатни бошқариш тартибини уч даражасини ажратиш мумкин:

• 
  9000 сериясидаги ИСО стандарти талабларига мувофиқ системалар
  
• 
  умумфирма сифатни бошқариш системаси (TQM умум сифатни бошқариш-Total Quality Management).
  
• 
  Миллий мезон ва сифат бўйича ҳалқаро (регионал) мукофот ва дипломлар системаси.