Ўзбекистон республикаси олий ва урта махсус таьлим вазирлиги навои кон металлургия комбинати

5.5. ҲАВО ЛИНИЯЛАРИ.

Барча янги қурилаётган ва реконструкция қилинаётган электр узатиш ҳаво линиялари (бундан кейин - ҲJI) ЭКТК га мос равишда бажарилиши шарт.

Янги қурилган ҲЛ ни эксплуатацияга қабул қилишда, топшираётган ташкилот эксплуатацияга қабул қилаётган ташқилотга қуйидаги хужжатларни такдим этади:Қурилиш жараёнида киритилган ва лойиха ташқилоти билан келишилган ўзгаришлар ва ҳисоб-китоблар билан ҲЛ лойихасини;симларнинг кесимлари ва уларнинг маркалари, ҳимоя килувчи ерга улагичлар, яшиндан ҳимоя воситалари, таянч турлари ва бошқалар кўрсатилган ҳолда тармоқнинг ижро схемасини;манфаатдор ташкилот билан биргаликда тузилган, бажарилган утиш ва кесишишларни кўрикдан ўтказиш далолатномаларини ерга улаш қурилмаларининг ва таянчларнинг чуқурлиги буйича беркитилган ишлар далолатномаларини ерга улашлар конструкциясининг тавсифини ва ерга улаш қурилмаси қаршилигини ўлчашлар баённомаларини белгиланган шаклда тузилган линия паспортини;
ҲЛ нинг барча элементларига (таянчлар, изоляторлар, симлар ва бошқаларга) мувофиқлик сертификатларини;
ҲЛ нинг ёрдамчи иншоатлари, материал ва ускуналарининг топширилаётган авариявий захираси инвентар руйхатини;
таянчлар оралиғида ва кесишишларда симнинг ва ҲЛ габаритларини назорат текшируви баённомасини;
қишлок жойларида ер русурслари буйича туман хизматлари берган қарорни;
Ҳудудни кадастрли бўлишда ва ер участкаларини кадастрли тасвирлашда шаҳарлар ва посёлкалардаги кўчмас мулк кадастри хизматлари берган рухсатни;
ер участкасининг кадастр планида ҲЛ лойихаси қайд этилган чизма нусхасини.
Эксплуатацияга қабул қилишдан олдин янги қурилган ёки капитал таъмирдан чиккан ҲЛ да қуйидагилар текширилиши шарт:
ҲЛ нинг техник ҳолати ва унинг лойихага мослиги;
юкламанинг фазалар буйича тенг тақсимланиши;
ерга улаш ва яшиндан ҳимоя қурилмалари таянчлар орасида ва кесишган жойларда симнинг энг пастки нуқтасидан ергача булган вертикал масофа.
Янги қурилган ёки реконструкция килинган ҲЛ ни эксплуатация қилишга қабул қилишда, шунингдек линия симларини алмаштириш билан капитал таъмирлашдан кейин амалдаги қоидалар ҳажмида синашлар ўтказилиши, фазировка қилиниши ва линия туртки билан кучланиш остига куйилиши керак.
ҲЛ таянчларида ЭКТК, да кўзда тутилган белгилар ўрнатилган (чизилган) булиши шарт.
ҲЛ ни мухофаза қилиш учун, шохобчаланиш ва биноларга киришдан ташқари, чекка симларининг оғишган ҳолатида ер сатҳидаги проекциясидан ҳар қайси тарафга 2 м масофадаги параллел чизиқлар билан чегараланган ер участкаси куринишида қуриқлаш зонаси белгиланади.
ҲЛ нинг мухофаза зонаси чегарасида қуйидагилар ман қилинади:
спорт майдончаларини, автомобиллар ва бошқа транспорт турлари, машиналар, механизмлар турадиган жойларни ташкил этиш, ем-хашак, ўғитлар, ёқилғи ва бошқа материалларни сақлаш;дарахтлар (кучат) экиш;
ҲЛ нинг муҳофаза зонаси чегарасида ҲЛ ни эксплуатация қилувчи ташкилот эгасининг ёзма рухсатисиз қуйидагилар ман қилинади:Қурилиш, монтаж, портлатиш ва суғориш ишларини амалга ошириш, дарахтларни кесиш, юк ортиш ва юк тушириш ҳамда ер қазиш ишларини бажариш;
Машинанинг умумий баландлиги, юк билан ёки юксиз, ер сатҳидан 4,5 м дан ортиқ булган машиналар ва механизмлар учун утиш юлларини ташкил этиш.
ҲЛ ни эксплуатация қилувчи ташкилотлар, у ўтаётган зонада жойлашган аҳоли ва ташкилотлар ўртасида ҲЛ ни муҳофаза қилиш буйича тушунтириш ишларини олиб боришга, шунингдек муҳофаза зонасида бошқа ташкилотлар томонидан Узбекистан Республикаси Вазирлар Махдамасининг 2002 йил 5 июлдаги 243-сон қарори билан тасдиқланган «Электр тармоқлари ва иншоатларини мухофаза қилиш қоидалари» талабларини бузиб ишлар олиб борилганда, ишларни тўхтатиш чораларини куришга ва белгиланган тартибда ушбу Қоидалар талабларини бузувчиларни жавобгарликка тортишта мажбурдирлар.
Умумий таянчларда ҲЛ симлари билан бирга ҳар- хил ташкилотларга тегишли бошқа мўлжалли линиялар осилган тақдирда, ҲЛ га зарар етказиши мумкин бўлган таъмирлаш ишларини бошлашдан аввал, ҳар бир ташкилот, бошқа ташкилотга таъмирлашларни бошлаш ҳақида манфаатдор ташкилотга олдиндан хабар бериши шарт.
ҲЛ га зарар етказиши мумкин булган бирон-бир ишларни ўтказаётган корхона, ишлар бошланишидан камида 3 кун олдин, уларни ўтказишни линияни эксплуатация қилаётган ташкилот билан келишиши ва ҲЛ эгасидан рухсат олгандаи кейип ишларни бошлаши шарт.
ҲЛ ни қайта қуриш заруратини келтириб чиқараднган ёки уни механик шикастланишдан ҳимоя қилишни талаб қиладиган ишларни бажарадигап ташкилотлар, уни эксплуатация қилувчи ташкилот билан келишгап ҳолда қайта қуриш ва ҳимоя ишларини ўзларининг материаллари ва маблағларн ҳисобидан амалга оширишлари шарт.ҲJI таянчларини ва бошқа элементларини, шунингдек таянчларни тупроқда маҳкамлаш усуллариин конструктив ўзгартиришлар, фақатгина техник ҳужжатлар (асослар) ва корхона электр хўжалигига жавобгар шахс рух сати билан бажарилиши мумкин.
Ўта кучланишлардан ҳимоя қурилмалари тузилиши схемасини ва яшиндан ҳимоя қурилмаларини кўрикдан ўтказиш далолатномасини;
синашлар ва ўлчашлар баённомаларини;
таянчлар остига пойдевор қуриш буйича ишлар, таянчлар ерга ўтагичларини монтажи, симларни улаш, анкер участкаларида симлар ва троссларни монтажи, пресслаш усули билан тортиш ва таъмирлаш қисқичларининг монтажи журналларни;
ҲЛ нинг барча элементларига мувофиқлик сертификатларини (таянчларга, изоляторларга, симларга, троссларга, арматурага ва бошқаларга);
н) Ўрнатилган шаклдаги ҲЛ паспортини;
о) Эксплуатацияга топширилаётган ускуналар, материаллар ва асбобларнинг авариявий захираси руйхатини;
п) Қишлок жойларда ер ресурслари буйича туман хизматлари томонидан, шахарларда ва посёлкаларда кўчмас мулкни кадастрли булишда ва ер участкаларини кадастрли чизмага олишда кўчмас мулк кадастри хизматлари томонидан берилган қарорни;
р) Ер участкасининг кадастр планида ҲЛ лойихаси қайд этилганлиги нусхаси.
ҲЛ ни кучланиш остига улаш, ЭЭФК талабларига мувофиқ амалга оширилади.
Кучланиши 35 кВ ва ундан юқори булган ҲЛ ни улаш, мазкур ҲЛ уланаётган электр қурилма эгаси билан келишилган улаш дастури буйича амалга оширилади.
ҲЛ ни эксплуатация қилишда қуйидагилар амалга оширилади: курикдан утказишлар, текширувлар, профилактик ўлчовлар, уларни ишончли ишлашини таъминлашга, сақлаб туришга ва ЭКДК нинг тегишли бўлимлари талабларини тўлиқ ҳажмда риоя қилинишига қаратилган жорий таъмирлар ва капитал таъмирлар.
ҲЛ ни даврий кўрикдан ўтказиш, ҲЛ ни эксплуатация қилишни махаллий шароитлари ҳисобга олган ҳолда, электр хўжалигига жавобгар шахс томонидан тасдиқланган иш жадвали буйича ўтказилади.
Кўрикларнинг даврийлиги қуйидагича булиши шарт: электр монтёрлар томонидан - 6 ойда камида 1 марта; мухандис-техник хизматчилар томонидан - йилда камида 1 марта.
Кучланиши 35 кВ ва ундан юқори булган ҲЛ ларида юқоридаги куриклар хам симларни ва тросларни қисқичлардаги ва дистанцион тиргаклардаги холатларини танлаш юли билан, электр хужалигига жавобгар томонидан тасдиқланган иш жадваллари буйича, лекии 6 йилда камида 1 марта амалга оширилади.
ҲЛ ёки унинг участкаларида навбатдан ташқари кўриклар
қуйидаги ҳолларда ўтказилади:
Симлар, троссларда музлаш пайдо булганда ёки симлар қаттиқ тебранганда, дарёларда муз кўчишлар ва тошқинлар бошланганда, трасса зонасида ёнғин бўлганда, кучли бўрон, довул, совуқ булгандан ва бошқа табиий офатлардан кейин;
линиянинг релели ҳимояси таъсирида ҲЛ автоматик учгандан
кейин - зудлик билан, муваффақиятли қайта улашдан кейин эса - зарурат буйича.
ҲЛ да ўтказилган юқоридаги ва бошқа кўриклар ва профилактик синашларда аниқланган нуқсонлар ҳақидаги маълумот нуқсонлар журналига (ёки нуксонлар ведомостига), уларни бартараф қилиш муддатини кўрсатиб ёзиб қуйилади. Ушбу маълумотлар асосида корхона электр хўжалигига жавобгар шахс томонидан ҲЛ да таъмирлаш ишларини ўтказиш режалари тузилади
Кучли ифлосланишга мойил участкалардаги изоляторларни тозалаш ишлари корхона электр хўжалигига жавобгар шахс тасдиқлаган иш жадвали буйича бажарилади.
Изоляция қушлар томонидан кучли ифлослантириладиган зоналарда ва уларнинг ёппасига уялаш жойларида қушларни гирляндалар устига ўтиришларига йўл қуймайдиган ёки уларни чучитадиган қурилмадан фойдаланиш керак.
Техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш ишлари , одатда комплекс холда, ҲЛ ни минимал муддатга ўчириш билан ташкил қилиниши керак. Улар ҲЛ ни ўчириб, бир фазани ўчириб (фазалар бўйича таъмир) ва кучланиш олинмасдан ўтказилиши мумкин.
ҲЛ да бир фазани ўчириб ва кучланиш олинмасдан бажариладиган ишлар махсус йўиқномалар буйича амалга оширилиши шарт.
ҲЛ га техник хизмат кўрсатишда ва уни таъмирлашда махсус машиналар, механизмлар, транспорт воситалари, такелаж, асбоблар ва мосламалар қулланилиши керак.
ҲЛ да ишларни бажараётган бригадалар уз корхоналари ва диспетчерлик пунктлари билан алоқа қилиш воситалари билан жихозланган булиши шарт.
ҲЛ трассасини даврий равишда дарахтлар ва буталардан тозалаш ва ёнғинга нисбатан хавфсиз холатда сақлаш зарур; Лойихада белгиланган суқмоқ кенглигини сақлаб туриш ва дарахтларни кесиб туриш керак.
Симларга бевосита яқин ўсаётган дарахтларни кесиш ҲЛ ни эксплуатация қилувчи корхона томонидан ўтказилади.
Симлар ва таянчларга ағанаш хавфи бор дарахтлар, кейинчалик ушбу Ўсимликлар тегишли бўлган ташкилотларга хабар берилиб, кесилиши керак.
Таъмирлаш ишлари ўтказилаётганда асоссиз ва корхона электр хўжалигига жавобгар шахс нинг рухсатисиз ҲЛ элементлари конструкциясини ва тупроқда таянчларни махкамлаш усулларини ўзгартириш тақиқланади.
Кучланиши 35 кВ ва ундан юқори булган ҲЛ да учун бундай ўзгартиришлар лойиха ташкилоти билан келишилиши шарт.
Кучланиши 1000 В дан юқори ҲЛ таянчларига бошқа мақсадга мўлжалланган линияларни биргаликда осишга йўл қўйилмайди. Таянчларда бошқа корхонага тегишли, кучланиши
1000 В дан паст бошқа мақсадга мўлжалланган ҲЛ симлари биргаликда осилганда, ҲЛ ни режали таъмирлаш ушбу корхоналар билан келишилган муддатларда ўтказилиши шарт. Авариялар юз берганда, таъмирлаш ишлари ушбу корхоналарга хабар берилган ҳолда ўтказилиши керак.
Ўзига тегишли симларда ишлар олиб бораётган бегона ташкилот, ишлар бошланишидан камида уч кун олдин ҲЛ ни эксплуатация қилувчи корхона билан уларни ўтказилишини келишиб олиши шарт.
ҲЛ ни қайта қуриш ёки уни механик бузилишдан ҳимоялаш заруратини келтириб чиқарадиган ишларни олиб борувчи ташкилот, қайта қуришни ёки ҳимоя ишларини ўзининг материаллари ва маблағлари ҳисобидан, ҳамда ҲЛ ни эгаси ва уни эксплуатация қилаётган ташкилот билан келишган холда амалга ошириши шарт.
Кучланиши 1000 В дан юқори булган электр узатиш ҳаво линияларини эксплуатация қилиш, мазкур қоидаларнинг 2- иловаси талабларига мувофиқ амалга оширилади.