Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

1-jadval. 

Bank va uning turlari 

 

t/r 

Turkumlash belgilari 

Bank turlari 

1.  

Vakolatiga qarab 



  emissiya qiluvchi banklar 



  tijorat banklari 



  investitsion banklar 



  universal banklar 

2.  

Operatsiyalarni bajarish 

xarakteriga qarab 



  tarmoqlar bo„yicha  



  mijozlar tarkibi bo„yicha 



  miqdor bo„yicha 



  regionlar bo„yicha xizmat qiluvchi banklar 

3.  

Mulk shakliga qarab 



  ixtisoslashgan (masalan, ipoteka) banklar 



  davlat banklari 



  aksioner (hissador) banklar 



  xususiy banklar 



  aralash banklar 

4.  

Faoliyat miqyosiga 

qarab 



  bank konsorsiumlari 



  yirik banklar 



 

o„rta banklar 



  mayda banklar 

5.  

Xizmat qilish sohasiga 

qarab 



  mahalliy (regional) banklar 



  regionlararo banklar 



  milliy banklar 



  xalqaro banklar 

6.  

Sho„balar soniga qarab 



  sho„basi bor banklar 



  sho„balari yo„q banklar 

 

 

O„zbekiston  Respublikasining  «Banklar  va  bank  faoliyati  to„g„ri-

sida»gi qonunida bankka quyidagicha ta‟rif berilgan: 

«Bank – tijorat tashkiloti bo„lib, bank faoliyati deb hisoblanadigan 

quyidagi faoliyat turlari majmuyini amalga oshiradigan yuridik shaxsdir: 



 

yuridik va jismoniy shaxslardan omonatlar qabul qilish; 



 

qabul qilingan mablag„lardan tavakkal qilib kredit berish;  



 

investitsiyalash uchun foydalanish; 



 

to„lovlarni amalga oshirish

1

. 

                     

1

 O„zbekiston Respublikasining “Banklar va bank faoliyati to„g„risida”gi Qonuni, 3-bet – T.: Adolat,  

2003. 

---

 

7 

2-jadval. 

«Bank ishi» fanining tahlil usullari 

 

t/r 

Tahlil usullari 

Mazmuni 

1.  Tizimli yondashuv 



 bank  tizimi  yaxlit  tarzda  olib  qaraladi.  Bu  yon-

dashuv turlicha bo„lishi mumkin: 



 tizimli-kompleks yondashuv  



 tizimli-funksional yondashuv  



 tizimli-tarkibiy yondashuv 



 tizimli-kommunikatsion yondashuv. 

2. 

Kompleksli 

yondashuv 



 bank  tizimi  boshqa  obyektlar  bilan  o„zaro  bog„la-

nishda va aloqadorlikda qaraladi. 

3. 

Tarkibiy 

yondashuv 



 bank tizimini tarkibiy qismlarga bo„lib o„rganiladi. 

4. 

Vaziyatli 

yondashuv 



 bank tizimining muayyan sharoitdagi ichki va tashqi 

vaziyatiga qarab tegishli ma‟qul usul qo„llaniladi. 

5. 

Integratsion 

yondashuv 



 bank  tizimi  yuqoridagi  usullar  (vaziyatli,  kompleks-

li, tarkibiy  yondashuvlar)  ni birgalikda qo„llash  yor-

damida tahlil qilinadi. 

6. 

Modellashtirish 

usuli 



 bank tizimini tahlil qilish uchun turli chizmalar, mo-

dellar, xomaki materiallar tayyorlanadi. 

7. 

Iqtisodiy 

matematik 

yondashuv 



 maqbul  qaror  qabul  qilish  maqsadida  matematik 

uslublar keng qo„llaniladi. 

8. 

Kuzatish usuli 



 bank  tizimi  to„g„risidagi  ma‟lumotlar  rejali,  ilmiy, 

uyushtirilgan asosda to„planiladi. 

9. 

Tajriba usuli 



 tahlil  jarayonida  bank  tizimiga  nisbatan  namunaviy 

tajribadan o„tgan usullar qo„llaniladi. 

10. 

Sotsiologik 

kuzatuv usuli 



 turli  anketali  so„rovlar,  suhbatlar,  testlar,  infratuzil-

maviy tahlillar o„tkaziladi. 

 

Demak, bank – bu pul mablag„larini o„zida mujassamlashtiruvchi va 

jamg„aruvchi,  kredit  beruvchi,  pul  hisobini  olib  boruvchi,  pul  va  qim-

matli qog„ozlarni emissiya qiluvchi, oltin va chet el valutalari bilan ope-

ratsiyalarni bajaruvchi yirik muassasadir. 

Ko„pgina moliya institutlari, shu jumladan, qimmatli qog„ozlar oldi-

sotdisi bilan shug„ullanuvchi dilerlar, broker firmalari, sug„urta kompa-

---

 

8 

niyalari ko„proq o„zlarining ko„rsatgan xizmatlari bilan banklarga teng-

lashishga va bankka xos ishlar bilan shug„ullanishga harakat qiladilar.  

Ana shunday moliya institutlari o„zlarini nobank kredit tashkilotlari 

deb ataydilar (3-jadval). 

    3-jadval.