Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

[282].  Foiz  me‟yorini  hisoblashda  tijorat  banklari  tomonidan 

quyidagilarni inobatga olish nazarda tutiladi: 



 

Tayanch  foiz  stavkasining  darajasi.  Bu  ko„rsatkich,  odatda, 

ta‟minlangan  ssudalar  bo„yicha  kreditga  layoqatli  mijozlar  uchun 

o„rnatiladi. 



 

Har  bir  bitim  (kelishuv)  shartlarini  hisobga  olgan  holda  risk 

uchun ajratilgan qo„shimcha mablag„. 

Tayanch foiz stavkasi taxmin qilinayotgan ssuda kapitali tannarxi va 

bo„lajak  davrda  mo„ljal  qilingan  rentabellik  darajasiga  asoslanib 

aniqlanadi: 

 

F

S

S

Т

fs







2

1

 

---

 

449 

Bu yerda: 

fs

Т

 – tayanch foiz stavkasi; 

1

S

  –  rejalashtirilayotgan  davrda  kredit  resurslarining  o„rtacha  real 

bahosi; 

2

S

  –  bank  faoliyatini  ta‟minlash  bo„yicha  rejalashtirilgan 

xarajatlarning  (R

x

)  maqsadli  joylashtirilishi  kutilayotgan  mablag„lar 

hajmi (K

mh

) ga bo„lgan nisbati; 

F

  –  bank  ssuda  operatsiyalarining  rejalashtirilayotgan  foydalilik 

(rentabellik) darajasi. 

Kredit  resurslarining  o„rtacha  real  bahosi  (

1

S

)  quyidagicha 

hisoblanadi: 

 







d

d

Р

S

i

1

 

 

Bu yerda: 

i

Р

 – bankka jalb qilinadigan har bir resursning real bahosi; 

d

 – har bir resursning salmog„i; 



d

 – bankka jalb qilingan jami (to„lovli va to„lovsiz) resurslar. 

O„z navbatida, har bir resursning o„rtacha real bahosi (

i

Р

) mazkur 

resurslarning  bozordagi  nominal  bahosi  va  Markaziy  bankka  majburiy 

zaxira  qilinadigan  deponent  me‟yoriga  o„zgartirish  kiritish  asosida 

aniqlanadi: 

100

1







m

f

i

Z

D

Р

 

Bu yerda: 

D

f 

–  bank  tomonidan  zudlik  bilan  jalb  etiladigan  depozitlarning 

o„rtacha real bahosi; 

Z

m

 – depozit foizining o„rtacha bozor darajasi. 

Xuddi shu tartibda boshqa turdagi jalb qilinadigan resurslarning real 

bahosi aniqlanadi. 

  Risk  uchun  qo„shimcha  quyidagi  mezonlarga  bog„liq  holda 

tabaqalashadi: 



 

mijozning kreditga layoqatliligi; 



 

ssuda bo„yicha ta‟minotning mavjudligi va xarakteri; 



 

berilayotgan kredit muddati; 



 

bank  bilan  mijoz  o„rtasidagi  o„zaro  munosabatning  mustah-

kamligi; 

---

 

450 



 

foiz to„lovlari usullari; 



 

kreditlash muddatlariga rioya qilish.