Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

«To„lovga  layoqatlilik»  likvidlik  tushunchasiga  nisbatan  kengroq 

bo„lib,  bank  zarur  muddatlarda  omonatchilari,  kreditorlari  va  davlat 

oldidagi majburiyatlarini to„la summada bajara olish layoqatini bildiradi. 

To„lov  qobiliyati  bankning  qisqa  muddat  ichida  o„z  majburiyat-

laridan qutilish imkoniyatlarini ko„rsatadi. 

Bank  likvidligi  –  o„z  aktivlarini  naqd  pul  sifatida  ishlatish  yoki 

ularning nominal qiymatini saqlab qolgan holda pul mablag„lariga tezda 

aylantirish  yo„li  bilan  mavjud  moliyaviy  majburiyatlarni  qoplay  olish 

qobiliyatidir. 

Agar  bankning  naqd pullari  va  likvid  aktivlarining  yig„indisi uning 

qarzi  va  moliya  majburiyatlarini  qoplash  uchun  yetarli  bo„lsa,  bank 

faoliyati  likvid  deb  sanalishi  mumkin.  Tijorat  banklarining  likvidligini 

ta‟minlash maqsadida likvidlik zaxiralari tashkil qilinadi. Bu zaxira: 



 

favqulodda kutilmagan ehtiyojlarni qondirish; 



 

kredit va investitsiya bo„yicha manfaatli shartnomalarni tuzish; 



 

kreditga  bo„lgan  talabning  mavsumga  qarab  o„zgarishini  qondi-

rish; 



 

qo„yilmalarni  kutilmagan  tarzda  olinishini  va  aholi  jamg„arma-

larining  kutilmaganda  olinishini  ta‟minlash  va  boshqalar  uchun  zarur 

bo„ladi. 

[96]. Tijorat banklarining real likvidlik darajasini hisoblashda ama-

liyotda  turli  xil  mezonlardan  foydalaniladi.  O„zbekiston  Respublikasi 

Markaziy  banki  tijorat  banklari  faoliyatini  tartibga  solishni  xalqaro 

andozalarga mos ravishda takomillashtirish, real baho berishni 1997-yil 

---

 

148 

22  avgustda  tasdiqlangan  10-sonli  «Tijorat  banklari  faoliyatini  tartibga 

solish qoidasi»ga asoslanib olib boradi. 

Bu qoidaga binoan tijorat banklari faoliyatini baholashning quyidagi 

iqtisodiy  me‟yorlari  tasdiqlangan  va  ular  barcha  banklar  tomonidan 

bajarilishi shart deb belgilab berilgan: 



 

bank kapitalining yetarliligi; 



 

bank kapitalining uning majburiyatlariga bo„lgan nisbati; 



 

bankning likvidlik koeffitsiyenti; 



 

bitta qarz oluvchiga to„g„ri kelgan maksimal risk darajasi; 



 

bitta  kreditorga  (jamg„armachiga)  to„g„ri  kelgan  maksimal  risk 

darajasi; 



 

qimmatli  qog„ozlar  bilan  operatsiyalarda  bankning  o„z  mablag„-

laridan foydalanish darajasi; 



 

insayderlar bilan ish olib borish me‟yorlari.