Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

B. Programmalashtirish sistemalari xaqida tushuncha. 
Programmalashtirish sistemalari nima va ular qanday ishlarni amalga 
oshirishga yordam beradi hamda ular qanday asosiy tarkibiy qismlardan iborat? 
Yuqorida olgan bilimlaringizdan ijodiy ravishda foydalangan xolda ushbu savolga 
javob topishga harakat qiling va bunda guruxdagi talabalar bilan fikr almashing. 
Programmalashtirish sistemasining asosiy predmeti - matematik sistema 
ta’minotining nazariy va amaliy usullarini ishlab chiqish va programmani 
ekspluatatsiya qilishdir. 
“Programmalash sistemasi” deganda, programmalashni avtomatlashtirish 
va programmalashni EHMga o`tkazishni ta’minlovchi kompleks vositalari 
tushuniladi. 
Programmalash sistemalariga standart qo`shimcha programmalar 
kutubxonasi, programmalash tillari va translyatorlar hamda programmani otladka 
qiluvchi vositalar kiradi. 
Bir qancha programmalarda yoki bir programmani bir qancha joylarida 
aniq amallarni bajarishi uchun foydalaniladigan mashinalar tilidagi buyruqlar 
ketma-ketligi “qism programma” deb ataladi. 
Har xil programmalarda qabul qilinadigan qism programmalar yagona 
konuniyatlar asosida shakllantiriladi va “standart qism programmalar” deb ataladi. 
EHMning xotirlash qurilmalarida saqlanadigan standart qism prgrammalar 
to`plami standart qism programmalar kutubxonasini tashkil etadi. Bu tipdagi 
kutubxonalar tarkibiga bir necha yuzlab qism programmalar kiradi. 
Barcha programmalar, ular tayyorlashning qanday bosqichidaligiga qarab 
tegishli kutubxonada saqlanishi mumkindir. Programmali modulning har bir tipi 
o`z kutubxonasiga ega: dastlabki modullar kutubxonasi va yuklovchi modullar 
kutubxonasida programmali fazoli ko`rinishda operatsion sistema o`zining 
komponentlari va shuningdek foydalanuvchilarning bajarishiga tayyor ish 
programmalari saqlanadi. Bu kutubxona albatta bo`lishi shart. Chunki har qanday 
programma navbatdagi bajarilish uchun operativ xotiraga faqat yuklovchi modulь 
kutubxonasidan keladi; qolgan 2 ta kutubxona bo`lmasligi ham mumkin. 
 
 
 
47

---