Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

Boot  virusi ko`pincha diskning birinchi yo`lakchasiga joylashib olib, o`zining
 
bu 
yerga sig`magan qismini haqiqiy boot sektor bilan birga diskning boshqa sektoriga 
 
91

---

joylaydi va ushbu qismni yaroqsiz sektor deb belgilab qo`yadi. Mashinaning 
ishlash jarayonida virus uni o`zicha boshqarib turadi. Kompyuterga tushib olgan 
virus unga kiritilgan har bir boshqa diskning boshlang`ich sektoriga ham o`z 
nusxasini yozib qo`yadi. 
Viruslar operatsion sistemaning ichidagi programmalarga ham zarar 
yetkazishi va turli xil muammolar keltirib chiqarishi mumkin. Viruslar fayllarga 
zarar yetkazishi, kompyuter ishini sekinlashtirishi yoki ekrandagi ma’lumotlarni 
o`zgartirib yuborishi mumkin. Ba’zi bir insonlar virus yaratish va uni tarqatishni 
o`zlariga kasb qilib olganlar va bu orqali tirikchilik ham qiladilar. Bunday turdagi 
mutaxassislarni  "Xakerlar" deb ataladi. Ularni topish va qilgan ishlari bo`yicha 
javobgarlikka tortish juda ham mushkul masaladir. Hozirgi paytda keng miqyosda 
tarqalgan viruslar amaliy programmalarga, matn muharrirlariga, katta o`lchamli 
jadvallarga, utilitlarga va o`yin programmalariga zarar yetkazishi mumkin. 
Ko`pgina viruslar yangi kompyuterga o`tishdan oldin undagi programmalar virus 
bilan zararlangan yoki yo`qligini tekshirib ko`radi va u ilgari zararlangan bo`lsa, 
unga qayta zarar yetkazmaydi. Aks xolda zararlangan programma xajmi 
kattalashib, virus o`zini oshkor qilib qo`yishi mumkin. Virus yuqqan diskni 
ishlatish bu virusning tarqalishiga olib keladi, shuning uchun ham ishlatilayotgan 
diskning va undagi programmalarning virusdan zararlangani yoki 
zararlanmaganligini bilib, so`ngra ishlatgan ma’kul. 
Virus asosan 4 fazaga ega: 
•  Uxlash fazasi 
•  Kupayish fazasi 
•  Ishga kirishish fazasi 
•  Vayron kilish fazasi