Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

al sistemalar yaratishda ishlatiladigan asosiy amaliy programma 
paketlari va ularning ishlatilishi. 
Intellektual sistemalar yaratishda ishlatiladigan asosiy programma 
 
programma paketi turli kom
ta 
tahlil 
dan iborat: 
shlovchi blok-strukturali prtsedura tili; 
o`ljallangan bilimlarni to`plash 
n bo`lm
ye) yangi texnologiyani qo`llash hisobiga yuqori rakobatbardoshlikni 
ta’minlash. 
birnecha ekspertlarning bilimi
bilimlar bazasi bir necha so
y
etilgan "kollektiv xotira"ni saqlash nuqtai nazaridan ham axamiya
korxonalar yuqori malakali mutaxassislarni yo`qotish muammosiga 
Bunga ularning boshqa ishga o`tishi, yoki
o`limi, yoki pensiyaga chiqishi sabab bo`lishi mu
o`zlarining eng qimmatli xodimlari ekspert tajribal
ekspert sistemalarini qo`llay boshladilar. Bu bilim
ketgan ekspert o`rnini yangisi bilan oson to`l
Iqtisodiy pozitsiyadan esa ekspert 
firmaning raqobatbardoshligini oshi
birinchi bo`lib qo`llagan kompaniya uni qo`llam
oladi. 
4. Intellektu
 
vositalarining qisqacha tavsifini keltiramiz: 
RuleMaster deb nomlanuvchi universal programma paketi ekspert 
sistemalarini qurish va tarqatishga mo`ljallangan. Uning xususiyatlari: 
1.  bilimlar induktiv o`qitish metodi asosida to`planadi; 
2.  sun’iy intellekt masalalarini programmalash maxsus ko`nikmalar talab 
qilinmaydi; 
3.
pyuterlarda ham ishlay oladi. 
RuleMaster paketini yaratishdan maqsad kompyuter vositasini ilmiy-injenerlik 
sohasida inson fikrlashi kabi qaror qabul qilish jarayonida qo`llashdan iborat edi. 
Bunday sistemalardan biri TOGA ekspert sistemasi bo`lib, u kat
transformatorlardagi nosozliklarni, transformator moyini gazoxromatografik 
ma’lumotlari asosida diagnostika qiladi. 
RuleMaster paketi ikki asosiy qism
1.  Radial – qaror qabul qilish qoidalarini i
2.  RuleMaker – fikrlar daraxtini ko`rishga m
sistemasi.  
 
154

---

RuleMaster paketi yordamida yaratilgan ekspert sistemalari Radial tilida 
yozilgan programmada
uchun modul struktur
n iborat. Mos predmet sohasida ekspert sistemasini qurish 
a va modullarning tanasi ajratiladi. Struktura muammo 
u sistema oddiy 
ishlaydi. Uni 
 va nazorat qurilmalariga xizmat 
aratishda LMI firmasining LAMBDA Lisp-