Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги

Mavzu-1. Pedagogik mahorat fanining maqsad va vazifalari.

(2soat)

Reja:

1. Pedagogik mahorat fanining o`rni va ahamiyati.

2. Fanning mohiyati va mazmuni.

3. Pedagogik mahorat fanining fanlar tizimidagi mavqei.

4. Pedagogik mahoratni o`qitish - davr talabi.

5. Pedagogik mahorat fanining maqsadi va vazifalari.

6. Pedagogik mahorat – o`qituvchi kasbiy va shaxsiy tayyorgarligi fani sifatida.
Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Barkamol avlod O`zbekiston taraqqiyotning poydevori. Toshkent. O`qituvchi

1996 y.

2. Bajenova I. N. «Pedagogik izlanish». Toshkent. O`qituvchi. 1990 y.

3. Кухарев Н.В На пути к профессиональному совершенству. М.Просвешение. 1990 г.

4. Фридман A. M. Педогагический опыт глазами психолога Кн. для учителья. М.

5. Просвешение. 1997 г.

6 .Ishmuhamedov R. Pedagogik texnikani shakllantirishning mazmuni va yo`llari. 7. Toshkent. Xalq ta`limi 1996 y, №4.

"Biz iqtisodiy o`nglanish, iqtisodiy tiklanish, iqtisodiy rivojlanishni ma`naviy o`nglash, ma`naviy poklanish, ma`naviy yuksalish harakatlari bilan tamomila uyg’un bo`lishni"- istayotgan bir davrda yashayapmiz. Bu harakatlar jumhuriyatimizning barcha jabhalarida mehnat qilayotgan kishilardan, jumladan, yoshlar ta’lim-tarbiyasi bilan shug’ullanayotgan kishilardan yuksak professional tayyorgarlikka, g’oyaviy-siyosiy barkamol, tashkilotchillikka va boshqaruvchilikka ega bo`lish lozimligini taqozo qilmoqda.Chunonchi, maktablar yangilanayotgan, ta`lim-tarbiyanining mazmuni, shakli, usullari, vositalari milliylashib, o`zbekona urf-odatlar o`quv-tarbiya jarayoniga faol kirib borayotgan bir sharoitda yuz bermoqda. Bu o`zgarishlar har bir o`qituvchini yangicha fikrlashga, sharqona ish yuritishga, tadbirkorlikka, ishbilarmonlikka, ma`naviy-ma`rifiy ishlarning faol ishtirokchisi bo`lishga undaydi. Shuning uchun ham bugun har davrdagidan ko`proq pedagogika fani oldida yangicha fikr yuritadigan o`qituvchini tayyorlashni, uning kasbiy mahorat va malakasini takomillashtirishning zamonaviy shakl, usul, vositalarini ishlab chiqish zarurligini bosh vazifa qilib qo`ymoqda.

Darhaqiqat, barcha kasbkorlar tizimida o`qituvchilik kasbi muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki o`qituvchi yosh qalblar kamolotining me`moridir. Bugun u yoshlarni g’oyaviy- siyosiy jihatdan chiniqtirib, tabiat, jamiyat, tafakkur taraqqiyoti qonuniyatlarini o`rgatadi, ularni mehnat faoliyatiga tayyorlab kasb-hunar egallashlarida ko`maklashadi va jamiyat uchun muhim bo`lgan ijtimoiy-iqtisodiy vaziyatni hal etadi. Ana shu ma`suliyat o`qituvchidan o`z kasbining mohir ustasi bo`lishini, o`quvchilarga tarbiyaviy ta`sir ko`rsatib, ularning qiziqishi, qobiliyati, iste`dod, e`tiqodi va amaliy ko`nikmalarini har tomonlama rivojlantirish yo`llarini izlab topadigan kasb egasi bo`lishini talab etadi. Buning uchun doimo o`qituvchi kasbiy mahorat ustida g’amxo`rlik qilish, unga turli shart-sharoitlar yaratish, kerakli moddiy va ilmiy-metodik yordam ko`rsatish, o`qituvchiniig ijodiy tashabbuskorligini oshirishi lozim.

«Pedagogik mahorat» o`qituvchi tarbiyachi kasbiy mahoratini takomillashtirish to`g’risidagi fan bo`lib, pedagogik mahoratning mohiyati, mazmuni va kasbiy mahoratni shakllantirishning yo`l va vositalarini o`rganadi.

Pedagogik mahorat o`qituvchi-tarbiyachiga pedagogik odob, madaniyat, tafakkur, o`quvchilar bilan muomala madaniyatini, o`z-xulq-atvorini tartibga solish xususiyatlari va ularni rivojlantirish ishlar tizimi haqida ma`lumot beradi.

Kasbga doir topshiriq va vazifalarni yechish, o`quv-tarbiya jarayonini boshqarishda pedagogik-psixologik yondashish ta`lim-tarbiyani modellashtirish to`g’risidagi ma`lumotlar ham pedagogik mahorat fanining mazmunidan keng o`rin olgan.

«Pedagogik mahorat» fanining maqsadi pedagoglarga kasbiy ijod, mahorat malakalarini shakllantirish, pedagogik texnikani egallash to`g’risida tushuncha berishdan iborat.

Bu maqsad quyidagi vazifalarni yechish orqali hal etiladi:

-pedagogik mahoratning nazariy-metodologik asoslari bilan qurollantirish:

-pedagogik mahoratning pedagogik texnika, pedagogik muloqot, pedagogik nazokat, pedagogik qobiliyat kabi tarkibiy qismlari haqidagi malakalarni yechish:

-pedagogik mahoratni mustaqil shakllantirish ko`nikmalarini hosil qilish:

-egallangan pedagogik-psixologik bilimlar asosida shaxsiy pedagogik mahoratni yaratish malakalarini hosil qilish:

-o`z kasbiy mahoratini takomillashtirish uchun shaxsiy malaka oshirishning shakl, usul va vositalari bilan o`qituvchi-tarbiyachi, talabalarni tanishtirish.

Pedagogik mahoratni takomillashtirishni "...ilmiy asosda tashkil qilish avvalo ", “o`qituvchining istak va qiziqishlarini hisobga olib intilishi na boshqa ta`sir omillarini bir-biriga uyg’unlashtirib, kasbi va shaxsining xususiyatlaridan kelib chiqib uning faolligini oshirishga erishish demakdir”. Bu holat tinmay izlanishlar, kuzatishlar, tajribalarni o`rganish, tahlil qilish va xulosalar chiqarish lozimligini talab qiladi. Ilmiy pedagogik ta`limot, o`tmish ajdodlarimizning tajribasi va maktab amaliy faoliyati shundan dalolat bermoqdaki, kasbiy mohirlik, muntazam ilm olish bilan shug’ullanish, mashq qilish, takrorlash, xulosalar chiqarish, chiqarilgan xulosalar asosida ish olib borish orqali qo`lga kiritiladi..Pedagogik mahorat avvalo falsafiy, pedagogik, psixologik, metodik bilimlarga ega bo`lishi, o`quv predmeti bo`yicha keng va chuqur ma`lumotlarga ega bo`lish va ularni takomillashtirib borish orqali qo`lga kiritiladi. Milliy mustaqillik, «Ta`lim to`g’risida»gi O`zbekiston Respublikasining qonuni ta`lim-tarbiya jarayonining tashkilotchisi va ijrochisi o`qituvchi kasbiy mahoratini takomillashtirish, ta`lim tarbiya samaradorligini muhim sharti ekanligini ta`kidlar ekan, avvalo o`qituvchilar mahoratini oshirishni pedagogik jarayonning ajralmas qismi deb qaralishi lozimligini alohida uqtiradi.

Xo`sh, pedagogik mahorat nima? Unga qanday erishish mumkin? Pedagogik mahorat-bu o`qituvchi-tarbiyachining shunday shaxsiy (bolajonligi, xayrixohligi, insonparvarligi, mehribonligi va h.k,) va kasbiy, (bilimdonligi, zukkoligi, fidoiyligi, ijodkorligi, eruditsiyasi va h.k.) fazilatlarini belgilaydigan xususiyatki, u o`z fanini chuqur va atroflicha bilishida, pedagogik-psixologik va metodik tayyorgarligida,__

o`quvchi-yoshlarni o`qitish ,tarbiyalash va rivojlantirishning optimal yo`llarini izlab-topib_amaliy faoliyatida_ qo`llashida namoyon bo`ladi. SHunday qilib, pedagogik mahorat egasi bo`lish uchun o`qituvchi o`z o`quv predmetini davr talablari asosida bilishi, pedagogika, psixologiya, metodika fanlarini o`zlashtirishi hamda insoniylik va fidoiylikni o`zida tarkib toptirishga intlishi lozim. Shuni alohida qayd qilib o`tmoq zarurki, o`qituvchilik kasbi murakkab va qiyindir. Ushbu kasbning qiyin va murakkabligi shu bilan belgilanadiki, u doimo tirik, ongi jonzot bilan muloqotda bo`ladi. Ongli va tirik jonzot esa ham aqliy, ham ruhiy, ham jismoniy jihatdan doimo rivojlanishda bo`ladi. Shuning uchun o`quvchi bilan doimo muloqotda bo`lish, unga ta`sir ko`rsatish, undan psixologiya, tarbiya nazariyasini mukammal bilishni taqozo qiladi. Bu o`qituvchidan pedagogik-psixologik tayyorgarlikka ega bo`lish lozimligini ta`kidlaydi.