Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги фарғона политехника институти

Электр таъминоти тармоқларида автоматика ва реле ҳимояси фанидан курс иши учун топшириқлар

Мавзу: “Электр таъминоти системаси элементларининг автоматикаси ва реле ҳимояси”

1. 
   Курс ишининг мақсади ва вазифалари
   

Курс ишини бажаришдан асосий мақсад: релели ҳимоя ва автоматика қурилмаларининг таркибий қисми тўғрисида маълумотларга эга бўлиш, уларни ишлатиш буйича кўникмалар ҳосил қилишдир.Ушбу фандан курс ишини бажарган талабалар релели ҳимоя, автоматика ва телемеханика қурилмаларининг таркибий қисмларини электр таъминоти тизимларида қўллаш, уларни уланиш схемаларини қуриш, схемалардаги ўрнатма қийматларини ҳисоблаш учун зарур билими ва кўникмаларга эга бўлишлари керак. Релели ҳимоя, автоматика ва телемеханика мосламаларининг вазифалари, уларнинг таркибий қисмлари ва функционал қисмлари билан танишиш, ҳимоя қурилмаларига қуйиладиган асосий талабларни ва ишлаш принципларини билишдан иборат. ЭТТнинг РҲ ва А фанидан курс ишининг мақсади РҲ ва А қурилмаларини ҳисоблаш ва параметрларини танлашга доир техникавий масалаларни мустақил ечиш ва лоиҳаларни бажариш бўйича кўникмаларга эга бўлишга ёрдам беришдан иборат.
Реле ҳимоясининг асосий элементи бўлиб махсус аппарат реле ҳисобланади. Айрим ҳолларда узгич ва ҳимоя битта ҳимоя ва коммутация қурилмасида бирлаштирилган бўлади, масалан эрувчан сақлагич кўринишида.
Нейтрали ердан изоляцияланган ёки ёй сўндирувчи реактор орқали ерга уланган электр тармоқларида бир фазали ерга туташув қисқа туташув бўлиб ҳисобланмайди, яoни катта токларнинг ҳосил бўлиши билан боьлиқ бўлмайди. Фазалар орасидаги кучланиш ўзгармайди ва электр таъминоти тизимининг иши бузилмайди. Лекин бундай режимни нормал деб ҳисоблаб бўлмайди, чунки шикастланмаган фазаларнинг ерга нисбатан кучланиши ортади ва бир фазали ерга туташувнинг кўп фазали қисқа туташувга ўтиш хавфи юзага келади. Шу сабабли бир фазали ерга туташув маълум вақт давомида бартараф қилиниши зарур. Ерга туташувдан реле ҳимояси асосан сигналга ишлайди. Фақат айрим ҳолларда, масалан, катта қувватли генераторларда ёки тоғ-кон саноати электр таъминоти тизимларида сигналга эмас балки узишга ишлайдиган қилиб бажарилади.