Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта масус таълим вазирлиги

Neytral smola va moylarni ajratish. Asfaltenlar cho‘kmaga tushgan petroley efiri tarkibida neytral smolalar va moylar bo‘ladi.Ularni ajratib olish uchun eritmani xajmi 25 millilitr qolguncha bug‘latiladi, xona xaroratida sovutiladi va 25 g silikagel bilan ishlov beriladi. So‘ngra hosil bo‘lgan moddalar aralashmasini Sokslet apparatiga solinadi. Bunda Sokslet apparati ekstraktoriga filt qog‘oz joylashtirilgan bo‘lishi kerak.
Aralashmani petroley efiri yordamida ekstraksiyalash usuli bilan moylar ajratiladi; smolalar adsorbent yuzasida qoldi. To‘liq ekstraktsiyalanishga erishilgandan so‘ng, ekstrakti Vyurs kolbasiga solinadi, suyuklik xaydaladi, cho‘kma esa toza, tortilgan tigelga solinadi va 05-1 saot 120°S da quritish shkafida kuritiladi. Shundan so‘ng tigeldagi modda sovutiladi, torozida tortiladi va hosil bo‘lgan moy miqdori aniqlanadi, keyin Sokslet apparatiga 100 ml xloroform quyiladi va adsorbent yuzasida qolgan smolani ekstraksiyalanadi. Ekstraktga yuqorida bajarilgan usul bilan ishlov beriladi va qoldiqni tortish orqali olingan neytral smolalar miqdori aniqlanadi.
Olingan natijalar asosida asfaltogen kislotalar, asfaltenlar, neytral smolalar va moylarning protsent mikdo|ri xisoblanadi.
Nazorat savollari.

1. Neft tarkibidagi smola-asfaltenli moddalar.

2. Neftdagi smolalar.
3. Neftdagi asfaltenlar.
4. Neftdagi asfaltenlarni kimyoviy tuzilishi qanday usullar yordamida aniqlanadi?


12-Laboratoriya ishi
Neft qoldiqlari gurux tarkibini neft sanoati ilmiy tadqiqot instituti tomonidan ishlab chiqilgan usul bilan aniqlash.
Kerakli reaktiv, asbob va materiallar.
Termostat
Suv yoki kum xammomi
Erlenmeyyer kolbasi, xajmi 250 ml
Shisha kolonka-diametri 30-35 mm va balandligi 1300-1650 mm
Benzol
Benzin fraksiyasi - 58°S qaynaydigan.
Etil spirti
Silikagel ASK (0,25-0,5mm)
Qog‘oz filtr
Ishdan maqsad: neft qoldiqlaridan korbenlar, karboidlar, safaltenlar, benzol smolalari va mono, bi va politsiklik aromatik birikmalarni, parafin-naften uglevodorodlarini ajratish.