Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта масус таълим вазирлиги

15. Qurilmaning mexanik hisobi
Gardish qalinligini hisoblash.

Yupqa devorli silliq silindrsimon gardishning ijro etuvchi qalinligini (tashqi bosim ostidagi) quyidagi formula yordamida hisoblab chiqamiz:

(4.1)
Bunda p_н – tashqi bosim, u berilgan 760 - 600 = 160 mm.sim.ust= 0,1- 0,08=0,02 MPa bilan atmosfera bosimi tafovutiga teng.
Muhit agressiv va zaharli bo‘lganligi sababli po‘latni 12Х18H10Т deb qabul qilamiz, uning uchun σ*=152 MPa [11],
С – hisoblash qalinligiga qo‘shimcha
С = П ∙ τ, (4.2)
Bunda П–korroziya yoki erroziya tezligi П=0,1 mm/yil, τ–qurilmaning xizmat qilish muddati τ = 20 yil deb olamiz.
С = 0,1 ∙ 20 = 2 mm.
К₂=0,35 – rasm bo‘yicha aniqlanadigan koeffitsiyent 13.1 [11].
[σ]=ησ*, (4.3)
bunda η=1–zagatovka turini hisobga oladigan tuzatish koeffitsiyenti.
[σ]= 1 ∙ 160=160 МПа.
mm
S = 8 mm deb olsak, 200 mm. Dan diametri katta bo‘lgan gardishlar uchun quyidagi shartni bajarish lozim:
(S-C)/D  0,1 (4.4)
(8 – 1)/1200 = 0,0058  0,1 – shart bajarilmoqda.
Konstruksiyaning chidamliligini quyidagi formula bo‘yicha tekshiramiz:
Р_н/[p_н]+F/[F]+M/[M] 1. (4.5)
Qurilmaning balandligi katta bo‘lganligi sababli, M F dan ancha katta bo‘ladi.
U holda F/[F] ni e’tiborga olmasa ham bo‘ladi.
Mumkin bo‘lgan tashqi bosimni quyidagi formula yordamida topamiz:
(4.6)
Mustahkamlik sharoitidagi yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan bosimni quyidagi tenglamadan foydalanib topamiz:
[p_н]_σ= 2 ∙ [σ] ∙ (S – C)/(D + S – C) (4.7)
Qayishqoqlik doirasidagi mustahkamlik shartidagi yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan bosim:
, (4.8)
Bunda В₁–formula bo‘yicha hisoblab chiqilganlar ikkisidan eng kichigi:
В₁=1; В₁= , (4.9)
n_y – 2,4 ga teng mustahkamlik zahirasi.
Yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan momentni quyidagi ifoda yordamida topamiz:
(4.10)
Chidamlilik shartidagi egiluvchan moment:

Egiluvchan momentni aniqlaymiz.
Nasadka qatlami og‘irligi quyidagiga teng:
G=9,8 ∙ V_н ∙ ρ= (3 ∙ 9 ∙ 3,14 ∙ 0,6²) ∙ 540=161514 Н.
Gardish og‘irligi (S = 16 mm bo‘lganda bu 80 kN atrofida) qopqoq, tub, tarqatuvchi tarelkalar, flanetslar va boshqa og‘irligini 0,3 mm ga keltiramiz.
Unda M=G ∙ H_к 0,215 = 0,3 34 ∙ 0,215=2,193 МН m.
Hisoblarni jadval shakliga keltiramiz:
Jadval 4.1. tashqi bosim va momentning chidamlilikka ta’siri.

S, м	[M]σ	[M]E	[M]	M/[M]	В1	[p]E	[p]σ	[p]	Pн/[pн]	Pн/[pн]+ M/[M]
0,007	0,908	1,437	0,768	2,857	0,446	0,013	1,328	0,013	1,502	4,359
0,008	1,091	2,266	0,983	2,232	0,407	0,023	1,592	0,023	0,869	3,101
0,009	1,273	3,332	1,190	1,844	0,377	0,037	1,856	0,037	0,548	2,391
0,010	1,457	4,652	1,390	1,578	0,352	0,055	2,119	0,055	0,367	1,945
0,012	1,824	8,127	1,779	1,232	0,315	0,107	2,645	0,106	0,188	1,420
0,014	2,192	12,820	2,161	1,015	0,288	0,184	3,168	0,184	0,109	1,124
0,016	2,562	18,848	2,538	0,864	0,266	0,292	3,690	0,291	0,069	0,933

S = 16 mm bo‘lsa, chidamlilik shartlari bajariladi.
S = 16 mm deb olamiz.
Nasoslar.

Suyuqlik berilayotgan balandlik va sarfdan kelib chiqqan holda, kub qoldig‘i va boshlang‘ich qorishmani o‘tkazish uchun quyidagi jadvaldan foydalanamiz.

Jadval 4.3. SG tipdagi germetik nasoslar.

№	Nomlanishi	R, KVt	Podacha/napor	T jidkosti, °S	Massa, kg.
1.	ЦГ 6,3/20К-1,1-2	1,1	6,3 / 20	- 50… + 100	70
2.	ЦГ 6,3/32К-2,2-2	2,2	6,3 / 32	- 50… + 100	79

ЦГ nasoslaridan kimyoviy, gaz, yoqilg‘i energetika, farmatsevtika, neft kimyosi, oziq-ovqat, go‘sht-sut, sovutish va qayta ishlash sanoatlarida, hamda boshqa ishlab chiqarishda foydalaniladi. Nasoslarning yog‘lanishi va sovitilishi oqib o‘tadigan suyuqlik yordamida bajariladi. Himoya darajasi portlash xavfi yo‘q.
Bug‘lari havo bilan qo‘shilganda portlash xavfi bo‘lgan suyuqliklarni va siqilgan gazlarning statsionar sharoitida o‘tkazish uchun ko‘zda tutilgan. Ko‘rsatilgan suyuqliklar neytral, agressiv va zararli bo‘lishlari mumkin.
Ular barcha turdagi qirq sSt gacha qovushqoqlikda va zichligi 1800 kg/m³ dan yuqori bo‘lmagan zichlikda bo‘lishlari mumkin.
Qattiq neobraziv massa ulushi 0,2 % gacha bo‘lgan va o‘lchami 0,2 mm dan katta bo‘lmagan qo‘shilmalar yo‘l qo‘yilishi mumkin.

Rasm 4.1. ЦГ tipdagi germetik nasos.
Oqim o‘tadigan qismi materiali: 12Х18Н10Т (isp. К) yoki 10Х17Н13М2Т (isp. Е) yoki ст. 3-10 (isp. А).
380/660 В kuchlanishlardan biri uchun tayyorlanadi.
Yetkazib beriladigan nasoslar komplektiga: pasport, ЗИП va boshqa anjomlar kiradi.
Elektronasosning shartli belgilanishi 1ЦГ12,5/50К-4-2-У2 misolida:
1 – moderinezatsiyaning tartib nomeri;
ЦГ – germetik markaziy o‘tkazuvchi;
12,5 – uzatish nominali (m³/soat);
50 – nominal bosim (m);
К – material bo‘yicha shartli belgilash ("К" - 12Х18Н10Т, "Е" - 10Х17Н13М2Т, "А" - ст. 3-10).
4 – o‘rnatilgan elektrodvigatelning nominal kuchlanishi (kVt);
2 – suyuqlikning bosimi, haroratiga bog‘liq konstruktiv ijro;
У – klematik ijro;
2 – joylashish kategoriyasi.
Ishchi g‘ildiragi tashqi diametri variantlaridan birining bajarilishida, motor (bosim) kattaligidan so‘ng “a” yoki “b” qo‘shiladi.


Xulosa

Bajarilgan ish jarayonida dioksan – toluol qorishmasini ajratish uchun rektifikatsion qurilma hisoblab chiqildi.

Quyidagi ma’lumotlar olindi:
ustun diametri – 1200 mm;
ustun balandligi – 34 m;
Qopqoqning eleptik tubning va silindrsimon gardishning qalinligi 16 mm.
Ustun 5 seksiyadan iborat (3 tasi ustunning yuqori qismida va 2 tasi quyi qismida) har biri 5 metrdan. Ular orasidagi masofa 1,125 m.
Suyuqlikni qayta taqsimloqchi sifatida TSN-II tarelkasi qabul qilindi. Suyuqlik TSN-III tarelkasida beriladi.
Nasadkali tipdagi ustun plyonkali rejimda ishlaydi.
Nasadka sifatida Pallning 35x35x4 o‘lchamli, solishtirma yuzasi а=165 m²/m³, erkin hajmi ε=0,76 m³/m³, to‘kilish zichligi 540 kg/ m³ , d_э=0,018, m3 dagi soni 18 500 ta bo‘lgan keramik xalqasi tanlandi.
Qurilmaning issiqlik va mexanik balansi hisoblab chiqildi, grafiklar va jadvallar tuzildi.