Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

2- МОДУЛ 
МАНЗАРАЛИ ЁҒОЧ АШЁЛАРИ 

---

Режа: 
Умумий тушунча 
2.1. Игна баргли ёғоч жинслар 
2.2. Ёғочнинг хоссаларига қисқача тушунча 
2.3. Механик хоссалари 
2.4. Ёғоч ашёларининг хиллари 
2.5. Ёғочсимон композицион ашёлар 
2.6. Ёғоч кукуни асосида ишланган МДФ 
2.7. Ёғочдан архитектура шаклларини яратиш 
 
Умумий тушунча 
Дарахт танасининг шоҳ-шаббаларидан ва пўстлоқдан тозаланган қисми 
ёғоч ашёси деб аталади. 
Бизнинг республикамизда қурилишбоп дарахтзорлар ва ўрмонлар 
деярли йўқ деса ҳам бўлади. Марказий Осиё ва Қозоғистон худудларидаги 
ўрмон заҳиралари Россияга нисбатан 2,3% ни ташкил этади. Ёғочни қайта 
ишлаш саноатидаги чиқиндилар миқдори 50-60% ни ташкил этади. Шунинг 
учун ҳам, ёғоч чиқиндиларидан Пардозбоп қурилиш ашёлари ишлаб чиқариш 
технологияси ишлаб чиқариш қурилиш индустриясининг самарадорлигини 
кескин оширади. 
Ёғоч жинслар асосан икки гуруҳга бўлинади: игна баргли ва япроқли. 
Қурилишда кўп ишлатиладиган игна баргли дарахтларга — қарағай, тилоғоч, 
қора қарағай киради. Япроқли дарахтларга эса эман, оқ қайин, қора қайин, 
терак кабиларни киритиш мумкин. Игна баргли дарахтлар ўзларининг 
хоссаларига кўра юқори сифатли, танасининг тўғри ва тик ўсиши билан фарқ 
қилади. Аммо табиатда кўп тарқалган бўлишига қарамай қурилишда япроқли 
дарахтлар игна барглиларга нисбатан 10-16% гина ишлатилади. 
Ёғоч қурилиш ашёлари сифатида дарахтнинг асосий қисмини 50-60% 
ни ташкил этувчи танасидан ишланади. Илдиз дарахтнинг 5-20% ни, шох-
шабба ва бўтоқлар эса 4-15% ни ташкил этади. 
Ёғочни тузилиши 7.1-расмда ёритилган. 
заболон– бу қатлам намликка эга, тез чирийди, дарахт қуриганда бу 
қатламда намлик кўп бўлгани учун у тез қурийди. 
ўзак – пишган дарахт танасида тирик хужайралар йўқ. 
Ёғочнинг ўзак қисми мустаҳкамлиги кичик, бу қисми эгилувчан 
конструкциялар ясашда ишлатилмайди. 
камбия - намликни хужайралар орқали тарқалишига хизмат қилади ва 
ўзига тортади, кўндаланг йўналишида қишги даврда ўзига ғамлаб олади, тахта 

---

қуриганда хужайра толалари ўзаро яқинлашади ва киришади, натижада ёғоч 
нотекис шаклга эга бўлади.